Monitoring przewozu towarów wrażliwych - nowe obowiązki

Przeczytaj także: Zmiany w systemie SENT: kontrole obejmą zagranicznych przewoźników

O tym pisaliśmy już niejednokrotnie, Ustawa z 9 marca 2017 roku budzi duże zainteresowanie i niezadowolenie przewoźników. Tym razem postanowiliśmy dać się „wypowiedzieć” przedstawicielowi kancelarii podatkowej.

Towary powyżej 500 kg i 500 l

System monitorowania drogowego obejmuje gromadzenie i przetwarzanie danych o przewozie towarów, przy zastosowaniu odpowiednich do monitorowania technologii. Katalog towarów objętych omawianym systemem dotyczy m. in.:

• nieoznaczone znakami akcyzy – alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu 80 procent objętości lub większej, alkohol etylowy i pozostałe wyroby alkoholowe,
• oleje i pozostałe produkty destylacji smoły węglowej,
• oleje ropy naftowej i oleje otrzymywane z minerałów bitumicznych,
• alkohole alifatyczne i ich pochodne,
• preparaty smarowe,
• produkty zawierające alkohol etylowy – m.in. organiczne złożone rozpuszczalniki i rozcieńczalniki, środki zapobiegające zamarzaniu,
• biodiesel i jego mieszaniny, niezawierające lub zawierające mniej niż 70 procent masy olejów ropy naftowej lub olejów otrzymywanych z minerałów bitumicznych,
• susz tytoniowy.

Przy czym obowiązek stosowania systemu monitorowania powstaje, gdy masa brutto przesyłki towarów lub jej objętość przekracza odpowiednio: 500 kilogramów lub 500 litrów. Wyjątek stanowi susz tytoniowy nieoznaczony znakami akcyzy w rozumieniu przepisów Ustawy o podatku akcyzowym ² - jego transport jest objęty systemem monitorowania bez względu na jego ilość w przesyłce. Co więcej, minister właściwy do spraw finansów publicznych może w drodze rozporządzenia rozszerzyć katalog towarów wrażliwych, z której zresztą już skorzystał. 22 września 2017 roku weszło bowiem w życie Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 czerwca 2017 roku w sprawie towarów, których przewóz jest objęty systemem monitorowania drogowego przewozu towarów ³, rozszerzający katalog towarów wrażliwych o oleje roślinne.

Zwolnienie z obowiązku monitorowania

Z drugiej strony ustawodawca przewidział szereg zwolnień z obowiązku monitorowania przewozu. I tak, systemowi monitorowania nie podlega przewóz towarów:

• przewożonych przez operatorów pocztowych w paczkach pocztowych,
• objętych procedurą celną tranzytu, składowania, odprawy czasowej, przetwarzania lub wywozu bądź powrotnego przywozu,
• przemieszczanych w ramach procedury zawieszenia poboru akcyzy z zastosowaniem krajowego systemu teleinformatycznego EMCS, służącego do obsługi przemieszczania wyrobów akcyzowych,
• wykonywany przez jednostki państwowe, a także krajowe i zagraniczne jednostki wojskowe.

W tym miejscu warto zaznaczyć również, że pakietowi przewozowemu nie podlega przewóz towarów, który nie jest związany z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu VAT, jeżeli przewożonym towarom towarzyszy dokument potwierdzający ich międzymagazynowe przesunięcie.

Rejestr zgłoszeń

Podstawowym narzędziem służącym do monitorowania przewozów, jest rejestr zgłoszeń prowadzony i administrowany przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Osoba stojąca na czele KAS gromadzi dane zawarte w zgłoszeniach przewozów wraz z ich aktualizacjami, a także informacje o przeprowadzonych drogowych kontrolach towarów. Są one przechowywane w rejestrze przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano zgłoszenia. Przesyłanie zgłoszeń do rejestru, ich uzupełnianie oraz aktualizacja odbywają się poprzez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych.

Kto zgłasza?

W zależności od rodzaju przewozu tj. tego, czy jest to przewóz krajowy, przewóz do/z Polski lub przewóz tranzytowy przez Polskę, ustawodawca wskazał różne podmioty zobowiązane do dokonania zgłoszenia. Jeśli przewóz towarów rozpoczyna się na terytorium naszego kraju, wówczas podmiot wysyłający towar musi przed rozpoczęciem przewozu przesłać do rejestru zgłoszenie przewozu zawierające wskazane w ustawie dane, uzyskać numer zgłoszenia i przekazać go przewoźnikowi realizującemu przewóz. Podmiot odbierający towar ma obowiązek jedynie uzupełnić zgłoszenie o odbiorze towaru - nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu dostarczenia towaru.

Jeśli dochodzi do przewozu towaru z terytorium kraju mającego członkostwo w Unii Europejskiej albo z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju – obowiązek dokonania zgłoszenia spoczywa na podmiocie odbierającym. Musi on przed rozpoczęciem przewozu towaru, który finalnie ma trafić na terytorium kraju przesłać do rejestru zgłoszenie zawierające określone przepisami dane i uzyskać jego numer referencyjny oraz przekazać ten numer przewoźnikowi. Natomiast w sytuacji, gdy przewóz jest dokonywany z terytorium państwa Unii Europejskiej na terytorium innego kraju Unii Europejskiej lub państwa trzeciego, przewoźnik ma obowiązek, przed rozpoczęciem przewozu, przesłać do rejestru zgłoszenie i uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia.

Zgodnie z definicją ustawową, podmiotem wysyłającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, dokonująca, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT ⁴:

• dostawy towarów - mowa o dostawie:
  • ostatniej przed rozpoczęciem przewozu towarów - w przypadku, gdy jest dostawcą towaru, a po wydaniu towaru jest on przewożony na rzecz podmiotu odbierającego,
  • uprawnionej do rozporządzania towarami tak jak właściciel w momencie rozpoczęcia przewozu - w przypadku gdy dostarcza towary na rzecz podmiotu odbierającego w celu dokonania dostawy po zakończeniu transportu;
• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów;
• eksportu towarów.

Natomiast podmiotem odbierającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, dokonująca wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów lub nabycia towarów w przypadku dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Przez przewoźnika należy rozumieć osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, prowadzącą działalność gospodarczą, wykonującą przewóz towarów.

Trzeba aktualizować dane

Wszystkie wymienione powyżej podmioty mają obowiązek niezwłocznie aktualizować dane zawarte w zgłoszeniu w takim zakresie, w jakim były obowiązane do ich zgłoszenia. Katalog wymaganych informacji jest każdorazowo określony przez ustawodawcę. Należy do nich zaliczyć między innymi dane identyfikujące podmioty biorące udział w przewozie, miejsce i datę rozpoczęcia przewozu, przewidywany termin i miejsce zakończenia, dane dotyczące przewożonego towaru, numery dokumentów przewozowych i numery rejestracyjne środka transportu.

46 procent, więcej niż 20 000 zł

Kontrola przewozu towarów wrażliwych została powierzona funkcjonariuszom Służby Celno-Skarbowej oraz w określonych sytuacjach funkcjonariuszom Policji, Straży Granicznej i inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego. Warto zaznaczyć, że do korzystania z danych zgromadzonych w rejestrze uprawnieni są pracownicy organów Krajowej Administracji Skarbowej w toku postępowania podatkowego, wykonywania kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej. Podczas kontroli kierujący jest obowiązany okazać wymagane dokumenty związane z przewozem towaru, umożliwić kontrolującym weryfikację danych w dokumentach i oględziny towaru, ewentualne pobranie próbek oraz podać ważny przez 10 dni od dnia nadania numer zgłoszenia przewozu.

W sytuacji, gdy podmiot wysyłający lub odbierający nie wywiąże się z obowiązku przesłania do rejestru zgłoszenia, uzyskania numeru referencyjnego oraz przekazania go dalej uczestnikowi transportu, przepisy przewidują karę pieniężną. Jej wysokość to 46 procent wartości netto towaru przewożonego, podlegającego pakietowi przewozowemu. Kwota nie może być niższa od 20 000 zł. Jeżeli wynik kontroli wykaże, że towar nie odpowiada zgłoszeniu, wówczas na podmiot zobowiązany może zostać nałożona kara pieniężna w wysokości 46 procent różnicy wartości netto towaru zgłoszonego i rzeczywiście podlegającego zgłoszeniu (nie mniej niż 20 000 zł).

Margines rozbieżności

Z kolei jeżeli przewoźnik, mimo obowiązku, nie zgłosi przewozu do rejestru bądź przewożony przez niego towar nie będzie odpowiadał wskazanym parametrom, zostanie obciążony karą pieniężną w kwocie 20 000 zł. Zaś nieuzupełnienie przez niego zgłoszenia wymaganymi danymi, grozi karą w wysokości 5000 zł. Niedokonanie aktualizacji danych przez którykolwiek zobligowany do tego podmiot może implikować koniecznością zapłaty 10 000 zł. Może to dotyczyć również obowiązku uzupełnienia przez podmiot odbierający zgłoszenia o informację o odbiorze towaru, co stanowi zamknięcie przewozu.

Należy zaznaczyć, że ustawodawca przewidział 10 procent marginesu rozbieżności co do wskaźników parametrów ilościowych dotyczących przewożonego towaru. Dopiero jego przekroczenie powoduje konsekwencje za naruszenie ustawowych obowiązków.

Z danych ministerialnych wynika, że dotychczas na ponad 120 000 przeprowadzonych w omawianym zakresie kontroli, wystawiono 80 mandatów kierowcom, kary pieniężne wymierzono 360 przedsiębiorcom, a ich łączna wartość wyniosła około 7,5 mln zł.

Dalsze zmiany

Docelowo pakiet przewozowy ma składać się z trzech filarów. Pierwszy to rejestracja przewozu na platformie usług elektronicznych, drugi kontrole, a trzeci – geolokalizacja (GPS). Pierwsze dwa moduły już funkcjonują.

Projekt zakładający wprowadzenie do pakietu przewozowego geolokalizacji wpłynął w sierpniu 2017 roku do Sejmu. Zakłada on dwie możliwości przesyłania danych geolokalizacyjnych do systemu drogowego przewozu towarów. Firmy Transportowe, posiadające dedykowane dla własnych potrzeb zewnętrzne systemy lokalizacji będą miały możliwość ich częściowego wykorzystania i przesyłania do systemu monitorowania przewozu. Zaś podmiotom nieposiadającym swoich własnych narzędzi, pozostanie szansa skorzystania z bezpłatnej aplikacji działającej na urządzenia mobilne. Zdaniem ministerstwa dopiero wprowadzenie geolokalizacji pozwoli na kompleksowe wdrożenie i funkcjonowanie pakietu przewozowego.

Odmowa interpretacji

Interpretacja przepisów niespełna rocznej Ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów sprawia przedsiębiorcom wiele problemów. Wątpliwości dotyczą głównie tego, który z kontrahentów, w zależności od przyjętych warunków dostawy, jest zobligowany do zgłoszenia przewozu lub też czy takim obowiązkiem objęci są rolnicy. Z kolei Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej – upoważniony do wydawania interpretacji indywidualnych, odmawia ich w przypadku wniosków dotyczących pakietu przewozowego ⁵.

1. Dz. U. z 2017 roku, poz. 708, ze zm.
2. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 43, ze zm., dalej: „ustawy o podatku akcyzowym”).
3. Dz. U. z 2017 r., poz. 1178.
4. Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, ze zm., dalej: „Ustawa o VAT”).
5. Por. postanowienia Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 września 2017 roku, nr 0111-KDIB3-3.4013.162.2017.1.PK oraz z 25 lipca 2017 roku, nr 0111-KDIB3-3.4013.107.2017.1.PK.

Magdalena Narkun, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg Tomczykowski