Przewaga kontraktowa. 10 pytań i odpowiedzi

Przeczytaj także: Przewaga kontraktowa - od dziś nowe przepisy

Autorem Ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jak czytamy w art. 1 ustawy, określa ona "zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych lub spożywczych lub dostawców tych produktów, jeżeli to wykorzystywanie wywołuje lub może wywołać skutki na terytorium". Ustawodawcy chodziło zatem o stworzenie przepisów, dzięki którym możliwe stałoby się m.in. wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami trudniącymi się działalnością w branży rolno-spożywczej.

Mimo że od obowiązywania nowych przepisów dzielą nas zaledwie trzy tygodnie, nowe prawo ciągle jeszcze rodzi wiele pytań o jego praktyczne zastosowanie. Oto 10 najczęściej pojawiających się wątpliwości.

1. Kiedy mamy do czynienia z przewagą kontraktową?

Przewaga kontraktowa występuje, jeżeli między odbiorcą i nabywcą istnieje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym i jednocześnie słabsza ze stron nie ma wystarczających możliwości sprzedaży lub kupna produktów rolnych lub spożywczych od innych przedsiębiorców. Należy przy tym pamiętać, że posiadanie przewagi kontraktowej nie jest zakazane, niedozwolone jest jej nieuczciwe wykorzystywanie.

2. Kiedy sprawą będzie mógł zająć się UOKiK?

Urząd może interweniować wówczas gdy, łączna wartość obrotów między dostawcą a odbiorcą w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekroczyła 50 tys. zł oraz obrót nabywcy lub dostawcy, który stosuje praktykę, w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania przekroczył 100 mln zł.

3. Kiedy UOKiK nie podejmie interwencji?

- Głównym celem ustawy jest ochrona interesu publicznego. Działania UOKiK mają wyeliminować nieuczciwe praktyki z obrotu gospodarczego, a nie zadośćuczynić konkretnym, poszkodowanym przedsiębiorcom – mówi Prezes UOKiK Marek Niechciał.

4. Jakie sankcje może nałożyć urząd?

UOKiK może nałożyć karę za wykorzystywanie przewagi kontraktowej w maksymalnej wysokości 3 proc. obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

5. Jakie branże obejmą nowe przepisy?

Ustawa dotyczy jedynie podmiotów z rynku rolno-spożywczego. Jeżeli pozostali przedsiębiorcy czują się poszkodowani działaniami swoich kontrahentów, nadal mogą wnieść sprawę do sądu cywilnego na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Nie obejmuje ona jednak dostaw bezpośrednich, czyli produkcji małych ilości surowców do konsumenta lub zaopatrującego go lokalnego zakładu detalicznego (np. sprzedaży przez rolnika małej ilości płodów rolnych na targu).

6. Czy są jakieś inne wyjątki, kiedy nowe prawo nie znajdzie zastosowania?

Przepisów ustawy nie stosuje się do przypadków, kiedy dostawca sprzedaje produkty spółdzielniom, grupom oraz organizacjom - producentów owoców i warzyw, do których jednocześnie należy.

7. Czy ustawa dotyczy również relacji dostawca-sieć restauracji?

Tak, ale tylko jeżeli przedmiotem dostaw jest produkt rolny lub spożywczy. Do restauracji dostarcza się bowiem inne towary, np. serwetki, czy talerze, które nie podlegają ustawie.

8. Co w świetle ustawy uznawane jest za produkt rolny i spożywczy?

Są to środki spożywcze, czyli jakiekolwiek substancje lub produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi. Mogą to być produkty:

• przetworzone (np. konserwy, dżemy, wędliny, cukier),
• częściowo przetworzone (np. surowe produkty powstające w wyniku uboju i rozbioru zwierząt, w tym półtusze wieprzowe),
• nieprzetworzone (np. świeże warzywa, owoce, mięso).

Do środków spożywczych zalicza się także napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje (łącznie z wodą), świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki. Środkami spożywczymi nie są np. pasze, tytoń i rośliny przed dokonaniem zbiorów.

9. Czy UOKiK będzie mógł zająć się opłatami za promocję w sklepowej gazetce, czy za dowiezienie towaru z magazynu?

Samo pobieranie opłat za promocję w gazetce lub inne usługi promocyjne, marketingowe, czy transportowe nie jest zakazane. Niedozwolone jest natomiast nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej w tym kontekście, czyli na przykład:

• zawyżone, niewspółmierne opłaty za świadczone usługi,
• wymuszanie zakupu, np. poprzez wiązanie go ze zgodą na przyjęcie towaru do sprzedaży,
• niezrealizowanie usług.

10. Kiedy przewaga kontraktowa leży po stronie dostawcy?

Przykładem jest przedsiębiorca, który działa na dużą skalę i jest jedynym wytwórcą danego produktu na określonym obszarze. Nabywca natomiast nie może kupić tego towaru od innego dostawcy.

Więcej pytań i odpowiedzi dotyczących ustawy można znaleźć na stronie internetowej http://przewagakontraktowa.uokik.gov.pl. Nowe prawo wejdzie w życie 12 lipca 2017 r. Sprawami z zakresu przewagi kontraktowej zajmować się będzie Delegatura UOKiK w Bydgoszczy.