Informacja publiczna – kto i kiedy może wnioskować o jej udzielenie?

Przeczytaj także: Dostęp do informacji publicznej ważny dla przedsiębiorców

Zgodnie z treścią ustawy o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001 r. udostępnieniu podlegają informacje dotyczące m.in.: polityki wewnętrznej i zagranicznej, władz publicznych oraz innych podmiotów wykonujących zadania publiczne (np. o przedmiocie działalności, ogólnych zasadach funkcjonowania i kompetencjach czy majątku, którym dysponują), danych publicznych, za które uznaje się przykładowo treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć i orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Podmiotami zobowiązanymi do udostępnienia informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym. Mowa tu m.in. o organach władzy publicznej; organach samorządów gospodarczych i zawodowych; podmiotach reprezentujących, zgodnie z odrębnymi przepisami, Skarb Państwa czy osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego.

Prawo do zapoznania się z informacją publiczną przysługuje każdemu. W ramach tych uprawnień każdy zainteresowany może niezwłocznie uzyskać informację przetworzoną w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Ma także prawo do wglądu do dokumentów urzędowych czy dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Udostępnianie informacji publicznych, w tym także dokumentów urzędowych, następuje za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej lub centralnego repozytorium. Istnieje także możliwość udostępnienia informacji publicznej w formie ustnej oraz na wniosek osoby zainteresowanej, co zgodnie z prawem powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż po upływie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie jakichkolwiek wymagań formalnych dotyczących wniosku o udzielenie informacji publicznej – ustawa o dostępie do informacji publicznej ma bowiem na celu przede wszystkim uproszczenie postępowania prowadzącego do możliwie jak najszybszego uzyskania konkretnych informacji. W konsekwencji nie istnieje konieczność pełnego zidentyfikowania wnioskodawcy, nie jest on zobligowany do wykazania w złożonej przez siebie prośbie ani interesu prawnego, ani interesu faktycznego – wyjaśnia Bartosz Antos z portalu www.grunttozysk.pl.

Ustawa mówi jedynie, że wniosek utrwalony zostać musi w formie pisemnej, a za pisemny wniosek uznać należy także przykładowo przesłanie prośby za pośrednictwem poczty elektronicznej (nawet wtedy, gdy przy autoryzacji nie zostanie użyty elektroniczny podpis). Dopuszczalna będzie każda forma wniosku, o ile osoba ubiegająca się o uzyskanie informacji publicznej jednoznacznie i wyczerpująco zakreśli przedmiot swojego żądania. Takie założenia (potwierdzane także w orzecznictwach sądowych – m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 19 listopada 2015 r.; sygnatura akt: IV SAB/Gl 110/15) wynikają bezpośrednio z natury wniosku, który nie prowadzi do wszczęcia postępowania w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (poza nielicznymi wyjątkami). Przepisy wspomnianego kodeksu obowiązywać będą dopiero w sytuacji, gdy wnioskodawca w drodze decyzji otrzyma odmowę udostępnienia informacji publicznej.

Sposób i forma udostępnienia informacji publicznej powinny nastąpić zgodnie z treścią wniosku, chyba, że nie pozwalają na to środki techniczne, którymi dysponuje podmiot zobowiązany do jej udzielenia. W takiej sytuacji wnioskodawca powinien zostać poinformowany na piśmie o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem, wraz z określaniem, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może zostać niezwłocznie udostępniona. Jeśli po otrzymaniu powiadomienia wnioskodawca w ciągu 14 dni nie złoży ponownie wniosku, tym razem z uwzględnieniem sposobu i formy udostępnienia informacji wskazanych przez organ, postępowanie zostanie umorzone.