Urlop wypoczynkowy - wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Przeczytaj także: Jak obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego?

Urlop wypoczynkowy to prawo pracownika!

Urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem pracownika, z którego co do zasady powinien on skorzystać w roku kalendarzowym, w którym uzyskał do niego prawo. Jest on udzielany zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca, w miarę możliwości uwzględniając wnioski pracowników, zapewniając przy tym prawidłowe funkcjonowanie firmy w czasie nieobecności poszczególnych osób. Należy wskazać, że sam plan urlopów nie upoważnia jeszcze do pójścia na urlop – bezpośrednio przed planowanym urlopem należy jeszcze złożyć wniosek urlopowy, który musi zostać zaakceptowany przez przełożonego. Co więcej, pracownik może się również ubiegać o przesunięcie terminu urlopu. Natomiast w planie urlopów nie uwzględnia się urlopu na żądanie, przede wszystkim ze względu na jego charakter – z założenia jest to urlop nieplanowany, wykorzystywany w sytuacjach nagłych.

Zasady nabywania i wymiar urlopu

Prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa się z góry, w dniu 1 stycznia każdego roku, w wymiarze 20 lub 26 dni, w zależności od ogólnego stażu pracy, do którego wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę oraz niektóre okresy pobierania nauki. Granicą jest 10-cio letni okres zatrudnienia i odpowiednio – pracownicy posiadający staż pracy poniżej 10-ciu lat, mają prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego, natomiast po przepracowaniu co najmniej 10-ciu lat, przysługuje aż 26 dni. W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu, urlop ulega obniżeniu proporcjonalnie do wymiaru etatu.

Dodatkowo, jeśli pracownik wykorzystał już urlop w danym roku kalendarzowym, a następnie nabył uprawnienie do wyższego wymiaru urlopu, to przysługuje mu urlop uzupełniający.

Pierwszy urlop w życiu…

Odmienne zasady nabywania prawa do urlopu dotyczą osób, które rozpoczynają pracę po raz pierwszy w życiu, czyli tych, które nie były nigdy wcześniej zatrudnione na podstawie umowy o pracę. W takim przypadku w pierwszym kalendarzowym roku pracy, uzyskuje się co miesiąc prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu, przysługującego po przepracowaniu roku.

Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika normalnymi dniami pracy…

Urlop wypoczynkowy udzielany jest w dniach, które są dla pracownika dniami pracy według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Wykorzystuje się go w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy w danym dniu.

Podział urlopu na części

Pracownik może wnioskować o udzielenie urlopu w częściach. Zgodnie z Kodeksem pracy, w takim przypadku co najmniej jedna z części wypoczynku powinna trwać nieprzerwanie 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Bez obaw, niewykorzystany urlop można wykorzystać w kolejnym roku!

Jak już wskazano, urlop powinien zostać wykorzystany w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jednak niewykorzystany w danym roku kalendarzowym urlop wypoczynkowy nie przepada, a staje się urlopem zaległym i przechodzi do wykorzystania w następnym roku kalendarzowym. Pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi zaległego urlopu w terminie do 30 września kolejnego roku kalendarzowego – czyli najpóźniej w tym dniu pracownik powinien rozpocząć jego wykorzystywanie. Co więcej, w przypadku urlopu zaległego, pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika, co do daty jego wykorzystania – może, ale nie musi go uwzględnić. W braku porozumienia w tym zakresie pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop w wybranym przez siebie momencie.

Pracowniku, koniec wakacji!

Warto wiedzieć, że można odwołać pracownika z urlopu, ale nie jest to uprawnienie bezwzględne. Żeby pracodawca mógł z niego skorzystać, muszą wystąpić okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, a które będą wymagały obecności pracownika w firmie (np. choroba innego pracownika, grożąca przestojem). Sytuacja taka jest uzasadniona, gdy pracodawca nie wiedział, że wystąpią takie okoliczności, a także jeśli dalsza nieobecność tego pracownika mogłaby doprowadzić do poważnych zakłóceń w procesie pracy. Odwołanie z urlopu jest poleceniem pracodawcy i należy się do niego zastosować.

Odmowa wykonania tego polecenia może uzasadniać zastosowanie kar dyscyplinarnych wobec tego pracownika, a w niektórych przypadkach nawet zwolnienie dyscyplinarne, na podstawie art. 52 KP. Odwołanie powinno być dokonane z wyprzedzeniem i w odpowiedniej formie, żeby pracownik mógł się z nim zapoznać i do niego zastosować, tj. stawić się do pracy. Warto zauważyć, że pracownik nie musi informować pracodawcy gdzie zamierza spędzać urlop wypoczynkowy, co może powodować trudności w powiadomieniu pracownika o odwołaniu z urlopu.

W razie skorzystania przez pracodawcę z powyższego uprawnienia, pracodawca ma obowiązek pokryć koszty, które poniósł pracownik w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. W takim przypadku niewykorzystany urlop, można wykorzystać w terminie późniejszym.

Podstawa prawna:

Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Hanna Prusik, Specjalista ds. prawnych w z siedzibą we Wrocławiu