Zasiłek macierzyński: kto i kiedy go otrzyma?

Przeczytaj także: Tata na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim i ojcowskim

Kto może otrzymać zasiłek macierzyński?

O zasiłek macierzyński mogą starać się nie tylko rodzice biologiczni i adopcyjni zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, ale także przedsiębiorcy i osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Warunkiem koniecznym jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu.

Z jakiego tytułu wypłacany jest zasiłek macierzyński i przez jaki okres przysługuje?

Zasiłek macierzyński nie przysługuje jedynie przez okres urlopu macierzyńskiego. Jest związany z urodzeniem lub przysposobieniem dziecka, ale obejmuje okresy wszystkich urlopów związanych z rodzicielstwem, czyli:

• urlopu macierzyńskiego, czyli za:
  • 20 tygodni - gdy urodzi się lub zostanie przysposobione jedno dziecko,
  • 31 tygodni - gdy urodzi się lub zostanie przysposobione dwoje dzieci,
  • 33 tygodni - gdy urodzi się lub zostanie przysposobione troje dzieci,
  • 35 tygodni - gdy urodzi się lub zostanie przysposobione czworo dzieci,
  • 37 tygodni - gdy urodzi się lub zostanie przysposobione pięcioro i więcej dzieci,
• urlopu tacierzyńskiego - za urlop, którego nie wykorzystała matka dziecka,
• urlopu rodzicielskiego, czyli za:
  • 32 tygodni - w przypadku urodzenia lub przysposobienia jednego dziecka,
  • 34 tygodni - w przypadku urodzenia lub przysposobienia dwójki lub więcej dzieci,
• urlopu ojcowskiego - przysługuje za 14 dni tego urlopu.

Zasiłek macierzyński - niezbędne dokumenty

Uzyskanie zasiłku macierzyńskiego wiąże się z koniecznością dopełnienia pewnych formalności. Pracodawcy należy dostarczyć:

• zaświadczenie lekarskie stwierdzające przewidywaną datę porodu - za okres przed porodem;
• skrócony odpis aktu urodzenia - po porodzie;
• oświadczenie o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka,
• oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie;
• zaświadczenie o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjęcia dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, zawierające datę urodzenia dziecka.

Pracodawca załącza do wymienionych dokumentów zaświadczenie o udzielonym urlopie macierzyńskim, które ma informować o długości udzielonego urlopu i zazwyczaj składane jest w formie połączonego wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski.

Pracownik-ojciec, który stara się o udzielenie urlopu ojcowskiego i chciałby otrzymywać za ten czas zasiłek macierzyński, powinien przedstawić pracodawcy następujące dokumenty:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka,
• oświadczenie, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został wcześniej pobrany z innego tytułu,
• wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego (co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu).

Pracodawca, podobnie jak w przypadku zasiłku macierzyńskiego pobieranego za czas przebywania pracownicy na urlopie macierzyńskim, przekazuje do ZUS wszystkie powyższe dokumenty i dołącza do nich zaświadczenie o udzieleniu pracownikowi urlopu ojcowskiego, także w formie wniosku o udzielenie tego urlopu. Na wniosku musi się jednak znaleźć adnotacja o udzieleniu urlopu oraz podpis pracodawcy.

W przypadku, gdy zasiłek jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, do jego wypłaty niezbędne jest każdorazowe przedstawienie zaświadczenia płatnika składek. Wystawia się je na druku:

• ZUS Z-3 - dla pracowników;
• ZUS Z-3b - dla ubezpieczonych wykonujących pozarolniczą działalność gospodarczą, ubezpieczonych współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz duchownymi;
• ZUS Z-3a - dla pozostałych ubezpieczonych.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Jeżeli pracownica chce wykorzystać urlop rodzicielski, nie później niż 21 dni po porodzie powinna złożyć wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński będzie wynosił 100% za okres urlopu macierzyńskiego i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego, jeżeli nie będzie wnioskowała od razu o przyznanie przysługujących jej urlopów. Za pozostałą część urlopu rodzicielskiego zasiłek zostanie jednak obniżony do wysokości 60% podstawy wymiaru.