Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Przeczytaj także: Prokurent w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Zasady ogólne

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 201 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej „k.s.h.”) to zarząd prowadzi sprawy sp. z o.o. i reprezentuje spółkę. Zasadą jest reprezentacja spółki z o.o. przez zarząd od momentu wpisu spółki do właściwego rejestru do chwili otwarcia likwidacji. Art. 204 § 1 k.s.h. stanowi, iż prawo do reprezentacji członka zarządu odnosi się do wszystkich czynności sądowych i pozasądowych.

Co istotne, członek zarządu ma prawo reprezentować spółkę od chwili powołania do składu zarządu aż do chwili wygaśnięcia jego mandatu. Powołanie w skład zarządu implikuje konieczność dokonania właściwego wpisu do rejestru przedsiębiorców, jednakże z uwagi na to, że wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny, prawo reprezentacji spółki przysługuje członkowi zarządu także przed dokonaniem wpisu do rejestru.

Prawo do reprezentowania spółki przysługuje każdemu członkowi zarządu osobiście co wyklucza możliwość przeniesienia tego uprawnienia na inną osobę.

Na marginesie należy wskazać, że sposób reprezentacji (w przypadku zarządu wieloosobowego) powinna określać umowa spółki z o.o. (art. 205 § 1 k.s.h.). Jednakże jeżeli zaniechano wypełnienia tego obowiązku, zgodnie z ww. przepisem, do reprezentacji spółki uprawnionych jest dwóch członków zarządu albo jeden członek zarządu działający z prokurentem.

Ograniczenie prawa do reprezentacji

Zgodnie z art. 204 § 2 k.s.h. nie można ograniczyć prawa członka zarządu do reprezentowania spółki ze skutkiem wobec osób trzecich.

Jednakże w pewnych sytuacjach, organy spółki pozbawione prawa do reprezentacji – rada nadzorcza, komisja rewizyjna, zgromadzenie wspólników mogą reprezentować spółkę. Dla przykładu, w sytuacji umowy zawieranej pomiędzy spółką a członkiem zarządu lub w sporze pomiędzy spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza (art. 210 § 1 k.s.h.). Także w sytuacji sporu dotyczącego uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały wspólników pozwaną spółkę reprezentuje zarząd, chyba że, wspólnicy uchwałą ustanowili pełnomocnika do reprezentowania w sprawie (art. 253 § 1 k.s.h.). Zaś w przypadku wystąpienia przez członka zarządu z powództwem o uchylenie uchwały lub stwierdzenie nieważności uchwały, pozostali członkowie zarządu nie mogą reprezentować spółki. [Tak SN w uchwale z dnia 22 października 2009 r.; sygn. akt: III CZP 63/09].

Inne przypadki reprezentacji w sp. z o.o.

Spółka z o.o. w stosunkach zewnętrznych może być także reprezentowana przez pełnomocnika lub prokurenta. Decyzja o udzieleniu pełnomocnictwa lub prokury należy do kompetencji zarządu.

W tym miejscu, należy zwrócić uwagę że zgodnie z art. 208 § 6 k.s.h. decyzja o udzieleniu prokury wymaga zgody wszystkich członków zarządu, zaś do jej odwołania uprawniony jest każdy członek zarządu (art. 208 § 7 k.s.h.).

Co istotne, powołanie prokurenta mieści się w zakresie kompetencji zarządu do prowadzenia spraw spółki, tj. do czynności podejmowanych w stosunkach wewnętrznych. Oznacza to, że decyzja ta wymaga podjęcia stosownej uchwały przez zarząd. Natomiast udzielenie prokury obejmuje czynność umocowania wskazanej osoby do działania w imieniu spółki. Udzielenie zaś prokury mieści się w kompetencjach członków zarządu do reprezentacji spółki i dokonywane jest przez zarząd, zgodnie ze sposobem reprezentacji danej sp. z o.o.

Zgodnie z treścią art. 109¹ § 1 Kodeksu cywilnego (dalej „k.c.”) prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które obejmuje umocowania do czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokura doznaje ograniczeń przedmiotowych w zakresie szczegółowo określonym w art. 109³ k.c. Prokura może być łączna lub samoistna.

Prokura samoistna co do zasady nie powoduje problemów przy jej stosowaniu. W przypadku prokury łącznej dla skuteczności oświadczenia woli wymagane są zgodne oświadczenia woli złożone przez prokurentów łącznych. Zasady wykonywania prokury łącznej określa spółka. Określenie sposobu reprezentacji łącznej przy zarządzie wieloosobowym nie wyłączą możliwości udzielenia przez spółkę prokury samoistnej.

W praktyce, rozbieżności interpretacyjne wywoływała kwestia udzielenia prokury łącznej z ograniczeniem do działania łącznie z członkiem zarządu. Powszechność stosowania tej praktyki spowodowała skierowanie do Sądu Najwyższego pytania prawnego "Czy możliwy jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, w rubryce »Prokurenci«, jednego prokurenta z jednoczesnym zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki?". Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny w uchwale 7 sędziów stwierdził, że „niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu”.[uchwała SN 7 sędziów z dnia 30 stycznia 2015 r.; sygn. akt: III 34/14]

Doktryna oraz orzecznictwo stoją także na stanowisku, że z przypadku reprezentacji mieszanej w przypadku zarządu wieloosobowego dopuszcza się podejmowanie przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu wszelkich czynności mieszczących się w granicach uprawnień zarządu (nawet jeśli prokura podlega ograniczeniom zawartym w art. 109³ k.c.).