Jak założyć fundację?

Przeczytaj także: Rejestracja spółki z o.o. przez internet - więcej możliwości

Fundacje mogą być ustanawiane w celach związanych z ochroną zdrowia, rozwoju gospodarki, nauki, oświaty, wychowania, kultury i sztuki, opieki i pomocy społecznej, ochrony środowiska, opieki nad zabytkami i wszystkimi innymi, które tylko będą społecznie lub gospodarczo użyteczne, a nadto zgodne z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. W celu pozyskiwania środków, fundacja może także prowadzić działalność gospodarczą.

Fundatorem, czyli założycielem fundacji może być osoba fizyczna lub prawna, a także kilka takich osób, bez względu na to, czy są to osoby krajowe czy zagraniczne. Ustawowe kompetencje fundatora obejmują przeprowadzenie przede wszystkim czynności związanych z założeniem fundacji, czyli w pierwszej kolejności podpisanie aktu fundacyjnego w formie aktu notarialnego, w którym określony zostanie cel fundacji oraz wysokość przekazanych środków. Ustanowienie fundacji może także nastąpić w testamencie, jeżeli wolą testatora jest przekazanie spadku na cele społecznie użyteczne.

Kolejnym krokiem jest podpisanie statutu fundacji, który określa zasady działania i organizacji fundacji. Statut powinien zawierać wskazanie nazwy i siedziby fundacji, a także majątku przekazanego na fundusz założycielski oraz sposobu pozyskiwania środków majątkowych, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu, a także sposób reprezentowania i zaciągania zobowiązań majątkowych

Fundacja podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego - rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Aby dokonać rejestracji, należy złożyć wniosek do sądu rejestrowego, oraz odpowiednie dokumenty do urzędu skarbowego, oddziału ZUS i GUS. Zgłoszenie fundacji do sądu rejestrowego oraz właściwych urzędów należy do obowiązków fundatora.

Ustawa o fundacjach przewiduje dla fundatora uprawnienie do wskazania ministra właściwego ze względu na cele fundacji. Aby z niego skorzystać, fundator musi złożyć oświadczenie w tej sprawie i dołączyć je do statutu.

Ustawowa rola fundatora sprowadza się wyłącznie do dokonania czynności założycielskich, których w dodatku nie musi dokonywać osobiście, lecz może upoważnić inną osobę. Wszelkie dalsze uprawnienia fundatora wobec fundacji powinny być mu przyznane przez statut. Przy jego podpisywaniu fundator powinien zadecydować, czy i jaki chce mieć wpływ na działalność fundacji i w zależności od tego ukonstytuować instrumenty, które mu ten wpływ przyznają.

Fundator może, według swojego wyboru, przekazać majątek i wszelkie kompetencje zarządowi fundacji, a sam wyłączyć się z jej działalności,co jest dość powszechne wśród osób prawnych zakładających fundacje. Może także aktywnie uczestniczyć w jej działaniach, wejść w skład zarządu, rady doradczej lub organów opiniodawczych, a także zastrzec dla siebie prawo do powoływania zarządu lub jednego z jego członków.

Jedynym obligatoryjnym organem fundacji jest zarząd. W praktyce ustanawia się także dodatkowy organ o uprawnieniach nadzorczo-opiniujących. Najczęściej jest to rada fundacji, która sprawuje nadzór nad prawidłowością działalności podejmowanej przez zarząd fundacji.

Jeżeli fundator chce mieć wpływ na dalsze losy fundacji oraz sposób dysponowania składnikami majątkowymi, może zostać członkiem jej zarządu lub zastrzec w statucie, że członkowie zarządu będą przez niego powoływani i odwoływani. Statut może także przewidywać, że fundator będzie uprawniony do powoływania i odwoływania członków rady fundacji.

Należy jednak podkreślić, że osoby powołane przez fundatora nie są jego przedstawicielami, a członkami organu osoby prawnej i swoje obowiązki powinny wykonywać mając na względzie prawa i obowiązki wynikające ze statutui powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Powinny one działać zgodnie z celem fundacji i na jej rzecz.

Jak wyżej wskazano, przepisy prawa nie przyznają fundatorowi możliwości ingerowania w działalność fundacji, o ile statut wyraźnie tego nie przewiduje. Od chwili zarejestrowania fundacja stanowi odrębny podmiot, całkowicie niezależny od fundatora. Uzyskuje osobowość prawną i działa poprzez swoje organy. Posiada odrębny majątek i samodzielnie nim dysponuje.