Odpowiedzialność prokurenta za zobowiązania podmiotu gospodarczego

Przeczytaj także: White collar crimes - Art. 586 Kodeksu spółek handlowych

Do 31 grudnia 2015 roku obowiązywał przepis, który przewidywał obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jedynie w odniesieniu do osób posiadających prawo reprezentacji dłużnika. Przepis ten budził wiele kontrowersji, czy należy go stosować także do prokurentów. Ostatecznie jednak w orzecznictwie przyjęto, że przepis ten nie dotyczy prokurentów, a jedynie osób uprawnionych do reprezentacji jako wspólnicy czy członkowie organów, a nie osoby, które uzyskały prawo reprezentacji w drodze czynności prawnej (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r. V CSK 177/12).

Obecnie, tj. po nowelizacji, obowiązek dotyczy osób, które mają prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania. Oznacza to, że przepis obejmuje również prokurentów, bowiem zgodnie z art. 1091 Kodeksu cywilnego prokurent jest ex lege uprawniony do prowadzenia wszelkich spraw sądowych i pozasądowych spółki. Stąd też w nowym stanie prawnym prokurent objęty jest obowiązkiem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy wystąpią ku temu podstawy. Takie było też ratio legis wprowadzanej nowelizacji, na co wprost wskazuje uzasadnienie projektu ustawy:

„Zmiana art. 20 ust. 2 pkt 2 p.u.n. ma na celu jednoznaczne wyeliminowanie wątpliwości co do uprawnienia do składania wniosku przez prokurentów. Co prawda, zgodnie z dominującym w literaturze poglądem, prokurent nie jest legitymowany do złożenia wniosku, aczkolwiek problem ten nie jest postrzegany jednolicie. Pewność prawa wymaga, aby eliminować z ustawy przepisy niejednoznaczne i budzące wątpliwości. Odpowiednia zmiana została wprowadzona w art. 21 ust. 2 p.u.n.”

Zatem na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe prokurenci tak samo jak członkowie zarządów odpowiadają odszkodowawczo za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie 30 dni, chyba że nie ponoszą winy. Należy przy tym rozróżnić omawiany rodzaj odpowiedzialności od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, przewidzianej w art. 299 KSH. Odpowiedzialność na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe jest odpowiedzialnością odszkodowawczą na zasadzie winy, podczas gdy odpowiedzialność na podstawie art. 299 KSH jest odpowiedzialnością subsydiarną za zobowiązania niewypłacalnej spółki z o.o. Zatem po skierowaniu roszczenia na podstawie art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego, to na wierzycielu spoczywał będzie ciężar wykazania winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, szkody oraz związku przyczynowego między tą szkodą a zawinionym niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 6 KC i art. 361 KC).

Daniel Reck – adwokat i partner w
Tomasz Kowolik – aplikant adwokacki w