Pełnomocnik: do czego można go upoważnić?

Przeczytaj także: Pełnomocnictwo w kodeksie postępowania administracyjnego

Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter danych czynności wymaga jej osobistego działania. Pełnomocnikiem strony może zostać osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Co do zasady, pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub zgłoszone do protokołu.

Uprawnienia i obowiązki pełnomocnika opisane są w kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 98 k.c. pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj – z wyłączeniem sytuacji, w której to ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

Pełnomocnictwo ogólne powinno być (pod rygorem nieważności) udzielone na piśmie oraz może ono zostać w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa wraz ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego służącego za podstawę pełnomocnictwa. Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik zobowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać on poświadczonego odpisu tego dokumentu, a samo wygaśniecie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone. Co więcej jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć – wyjaśnia Robert Tomaszewski z portalu www.grunttozysk.pl.

Warto także pamiętać, że nawet jeśli pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma to żadnego wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy. Jednak czynność prawna dokonana z przekroczeniem zakresu umocowania jest, co do zasady, nieważna.

Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy - chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa, lub jeśli ze względu na treść czynności prawnej wyłączona została możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Dyrektywa ta ma zastosowanie jedynie w przypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony. Pełnomocnik posiada także kompetencje, by ustanowić dla swojego mocodawcy innych pełnomocników, jednak tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo szczególne, w odróżnieniu od omówionego powyżej pełnomocnictwa ogólnego, oznacza wyraźne zakreślenie granic przedmiotowych, co wiąże się z upoważnieniem do wykonania określonych, szczegółowo wymienionych i doprecyzowanych w umowie konkretnych czynności. Dla przykładu: przekazanie decyzji administracyjnej na ręce pełnomocnika strony może nastąpić wtedy, gdy jest on umocowany ogólnie, lub też gdy prawo do odbioru pism zostało mu nadane stricte w upoważnieniu szczególnym. Jeśli w upoważnieniu szczególnym nie znajdzie się informacja o możliwości odbioru pism administracyjnych przez pełnomocnika, w sytuacji, gdy taką decyzję on odbierze, jawnie przekroczy nadane mu uprawnienia.

A więc o fakcie, czy pełnomocnik przekroczył nadane mu uprawnienia, decyduje charakter podpisanego upoważnienia – czyli czy w tej umowie pełnomocnik otrzymał prawo do prowadzenia wszelkich spraw w imieniu strony, czy jedynie do przeprowadzenia konkretnych i jednostkowych spraw (lub też samych ich części).