Co ustawa o cudzoziemcach mówi o wydaleniu pracownika?

Przeczytaj także: Zatrudnienie cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Należy wyjaśnić, iż podstawą wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Polski może być nie tylko zezwolenie na pracę, ale również znacznie mniej sformalizowane – a przez to prostsze do uzyskania – oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy. Możliwość skorzystania z tej instytucji dotyczy obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Ukrainy na okres pracy nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

– Warunkiem skorzystania ze wskazanej instytucji jest zarejestrowanie przez przyszłego pracodawcę we właściwym urzędzie pracy pisemnego oświadczenia, które zawierać powinno m.in. nazwę zawodu, miejsce wykonywania pracy, rodzaj umowy oraz wysokość wynagrodzenia. Art. 302 ust. 1 pkt. 4 Ustawy o cudzoziemcach dotyczy więc sytuacji, gdy cudzoziemiec uprawniony do skorzystania z takiego oświadczenia wykonuje pracę bez jego uzyskania – tłumaczy adwokat Daniel Reck, partner z Kancelarii Duraj Reck i Partnerzy.

Sytuacja przedstawia się dość jasno, gdy – przykładowo – obywatel Armenii wykonuje pracę, w ogóle nie posiadając zarejestrowanego oświadczenia o powierzeniu wykonywania mu pracy. Co jednak w sytuacji, gdy pracodawca, zgodnie ze wszelkimi wymogami, rejestruje w urzędzie pracy stosowne oświadczenie, wskazując, że cudzoziemiec zarabiać będzie 2000 zł brutto, po czym po trzech miesiącach, doceniając zaangażowanie pracownika, podnosi mu pensję do 2200 zł, jednak bez zmiany wcześniejszego oświadczenia? Jak zakwalifikować sytuację, gdy w oświadczeniu o powierzeniu pracy pracodawca wskazuje jako zawód np. magazynier, a następnie po miesiącu – wobec zmiany potrzeb – powierza cudzoziemcowi np. pracę dozorcy?

– Rozporządzenie regulujące kwestie wykonywania pracy w oparciu o zarejestrowane oświadczenie pracodawcy wskazuje, iż oświadczenie takie winno zawierać m.in. określenie zawodu i określenie wynagrodzenia – bez wątpienia więc sytuacją pożądaną jest taka, gdy praca wykonywana jest dokładnie na warunkach określonych w oświadczeniu, zaś pracodawca, zamierzając powierzyć cudzoziemcowi pracę na innych warunkach, dokonuje uprzedniej zmiany zarejestrowanego wcześniej oświadczenia. Nie oznacza to jednak jeszcze, iż niewywiązanie się przez pracodawcę ze wskazanego obowiązku zawsze skutkować musi – w przypadku kontroli – wydaleniem cudzoziemca z kraju. Co więcej – istnieją ważkie argumenty, by bronić tezy przeciwnej – wyjaśnia Dominik Hąc, adwokat z kancelarii Duraj Reck i Partnerzy.

Warto w tym miejscu przytoczyć pełną treść art. 302 ust. 1 pkt. 4 Ustawy o cudzoziemcach:

„Decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wydaje się cudzoziemcowi, gdy wykonuje lub wykonywał [on] pracę bez wymaganego zezwolenia na pracę lub zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia mu wykonywania pracy, lub został ukarany karą grzywny za nielegalne wykonywanie pracy”.

Przepis ten ustanawia więc niejako trzy odrębne przypadki zobowiązania cudzoziemca do powrotu (wszystkie związane z naruszeniem określonych przepisów dotyczących wykonywania pracy), mianowicie:

• wykonywanie pracy bez wymaganego zezwolenia,
• wykonywanie pracy bez zarejestrowania stosownego oświadczenia pracodawcy,
• ukaranie karą grzywny za nielegalne wykonywanie pracy.

Takie sformułowanie wskazanego przepisu rodzi istotne konsekwencje. Ustawodawca w sposób jednoznaczny posłużył się określeniem „wykonywanie pracy bez zarejestrowanego oświadczenia”. Sformułowanie to oznacza, iż takie oświadczenie w ogóle nie istnieje (nie zostało zarejestrowane lub wygasł przewidziany w rozporządzeniu okres jego ważności), co jest stanem faktycznym istotnie różnym od sytuacji, gdy oświadczenie zostało zarejestrowane, a zatem istnieje, jest natomiast dotknięte określoną wadą.