Ubezpieczenie OC: uprawnienia ubezpieczonego przedsiębiorcy

Przeczytaj także: Wypłata odszkodowania - niestety nie zawsze

Co to w praktyce oznacza dla przedsiębiorcy, który zawarł umowę OC

Jeżeli zakład ubezpieczeń zapłaci poszkodowanemu kontrahentowi należne mu odszkodowanie, to oczywiście ustaje obowiązek odszkodowawczy ubezpieczonego przedsiębiorcy. Tymczasem również kiedy roszczenie poszkodowanego zaspokoi sam ubezpieczony przedsiębiorca, ponoszący odpowiedzialność cywilną za szkodę, to może on następnie na podstawie art. 518 § 1 pkt 1 k.c. - wstąpienie w prawa wierzyciela - kierować do ubezpieczyciela roszczenie o zapłatę na jego rzecz odszkodowania, równego temu, które zapłacił on uprzednio poszkodowanemu.

Co wynika z orzecznictwa sądowego

W jednej ze spraw Sąd Okręgowy a następnie Sąd Apelacyjny w Łodzi, badały roszczenie przedsiębiorcy skierowane wobec zakładu ubezpieczeń o zapłatę. Przedsiębiorca zawarł umowę OC przewoźnika w ruchu krajowym i międzynarodowym z sumą gwarancyjną wynoszącą 567.460,00 zł na jedno i na wszystkie zdarzenia w okresie ubezpieczenia. Ubezpieczenie obejmowało ochroną ubezpieczeniową OC ubezpieczającego przedsiębiorcy wobec osób trzecich za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki towarowej w międzynarodowym transporcie samochodowym, OC za szkody powstałe w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu, za szkód spowodowane opóźnieniem w przewozie, za operacje załadunkowe i rozładunkowe. Na skutek zajścia jednej z powyższych okoliczności, doszło następnie do zdarzenia ubezpieczeniowego i zniszczeniu uległ przewożony towar. Przedsiębiorca wskazał, że pokrył w całości swojemu kontrahentowi – właścicielowi towaru szkodę. Ubezpieczyciel odmówił jednak wypłaty odszkodowania, ponieważ przedsiębiorca nie zdołał udowodnić faktycznego naprawienia szkody i wypłaty kontrahentowi odszkodowania. W toku postępowania ujawniono, że w zagranicznym sądzie toczy się przeciwko niemu spór o zapłatę, co jednoznacznie obaliło twierdzenia przedsiębiorcy o rzekomej zapłacie wobec kontrahenta.

W badanej sprawie istotne okazały się jednak inne ustalenia:

• Przedmiotem ubezpieczenia OC jest odpowiedzialność ubezpieczającego za szkody wyrządzone osobom trzecim, a więc szkody wyrządzone wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, jak i szkody wyrządzone na skutek czynu niedozwolonego. Jest to więc ubezpieczenie jego odpowiedzialności za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy, ryzyka, słuszności oraz w sytuacjach, gdy odpowiedzialności nadano charakter absolutny - bezwzględny. Jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, zakład ubezpieczeń może również ponosić odpowiedzialność za szkody wyrządzone z winy umyślnej. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej sięga tak daleko, jak odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego.
• Wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego wywiera ten skutek, że ubezpieczony może liczyć na to, że naprawienie szkody wyrządzonej przez niego nastąpi przez zakład ubezpieczeń, a zatem że nie wystąpi w jego majątku uszczerbek związany z koniecznością zaspokojenia świadczenia należnego poszkodowanemu.
• W razie uzyskania przez poszkodowanego kontrahenta tytułu egzekucyjnego wobec bezpośredniego sprawcy którym był ubezpieczający przedsiębiorca, aktualizuje się obowiązek zakładu ubezpieczeń, wynikający z umowy ubezpieczenia względem ubezpieczonego przedsiębiorcy. Stosunek ubezpieczenia OC ma charakter odszkodowawczy. Świadczenie zakładu ubezpieczeń nie powinno więc przewyższać wysokości szkody poniesionej przez ubezpieczonego kontrahenta. Zobowiązanie do naprawienia szkody będzie obejmowało pełną szkodę tzn. stratę rzeczywistą oraz utracone korzyści, natomiast dla ubezpieczającego przedsiębiorcy będzie stanowiło tylko stratę rzeczywistą.
• Jeżeli roszczenie poszkodowanego kontrahenta zaspokoi ubezpieczony przedsiębiorca ponoszący odpowiedzialność cywilną za szkodę, to może on następnie kierować do towarzystwa ubezpieczeń roszczenie o zapłatę na jego rzecz odszkodowania ubezpieczeniowego, równego odszkodowaniu, które zapłacił on uprzednio kontrahentowi. Należy jednak zauważyć, iż zakład ubezpieczeń będzie zobowiązany zapłacić odszkodowanie, w takim zakresie, w jakim roszczenia te były zasadne. Możliwe jest zatem dobrowolne wyrównanie szkody przez ubezpieczonego, z korzyścią dla poszkodowanego, uprzedzając czasem wielomiesięczne rozstrzygnięcie sporu między poszkodowanym a zakładem ubezpieczeń, względnie - świadcząc zanim jeszcze zasądzona od ubezpieczyciela suma zostanie wyegzekwowana. Zakład ubezpieczeń nie staje się wolny od obowiązku świadczenia tylko w takiej sytuacji jego wierzycielem staje się ubezpieczony wierzyciel, o ile ustawa lub umowa tej odpowiedzialności nie wyłącza.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 lipca 2015 r. sygn. akt I ACa 100/15