Prokurent odpowie za zobowiązania spółki z o.o.

Przeczytaj także: KRS: reprezentacja spółki przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu niedopuszczalna

Funkcja prokurenta, niezależnie od tego, czy jest prokurą samoistną (z uprawnieniem do samodzielnej reprezentacji) czy łączną (wraz z innym prokurentem) pozwala na prowadzenie spraw reprezentowanego podmiotu, a jednocześnie – brak odpowiedzialności za jego długi. Ryzyko jej poniesienia dotychczas ciążyło jedynie na członkach zarządu (w oparciu o art. 299 §1 Kodeksu Spółek Handlowych) oraz likwidatorach. Taka konstrukcja powodowała, że funkcja prokurenta pozwalała na kierowanie sprawami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez ponoszenia negatywnych konsekwencji błędnych decyzji gospodarczych.

Wraz z wejściem w życie ustawy – prawo restrukturyzacyjne oraz tym samym nowelizacji prawa upadłościowego zmieniają się zasady odpowiedzialności prokurentów za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z nowelizacją art. 21 prawa upadłościowego i naprawczego prokurent, podobnie jak członek zarządu, będzie zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli reprezentowana przez niego spółka będzie zagrożona niewypłacalnością. Jeżeli tego nie zrobi, będzie odpowiedzialny za wyrządzoną z tego tytułu szkodę.

W uzasadnieniu projektu ustawy można znaleźć odniesienie do kwestii odpowiedzialności prokurentów. W doktrynie prawa spór budziła kwestia, czy prokurent ma w ogóle prawo do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, skoro zgodnie z przepisami prawa, prokura wygasa z chwilą ogłoszenia upadłości podmiotu, a także w momencie postawienia go w stan likwidacji. Kontrowersje budziła również kwestia, że prokurent jest jedynie uprawniony, a nie obowiązany do prowadzenia spraw spółki. W związku z tym przyjmowano, że rygor jego odpowiedzialności powinien kształtować się odmiennie, niż członka zarządu, który sprawy spółki ma obowiązek prowadzić.

Dzięki mającej wejść w życie nowelizacji, regulacja art. 21 §2 prawa upadłościowego nakłada obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości na każdego, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Wyeliminowano w ten sposób doktrynalny spór różnicujący prawo prowadzenia spraw spółki od obowiązku. W ten sposób wierzyciele spółek otrzymają nowe narzędzie, w oparciu o które będą mogli dochodzić roszczeń od osób fizycznych prowadzących sprawy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Biorąc pod uwagę stosunkowo niski poziom odzyskiwania długów Polsce (zarówno polubownie, jak i w toku postępowania egzekucyjnego), wprowadzoną zmianę należy ocenić pozytywnie.

Należy jednak pamiętać, że odpowiedzialność prokurenta będzie mieć charakter wyłącznie odszkodowawczy. Oznacza to, że wierzyciel, chcąc dochodzić swoich roszczeń od prokurenta spółki, będzie zobligowany do wykazania, że poprzez zaniechanie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki przez prokurenta poniósł rzeczywistą szkodę. Ponadto prokurent może bronić się przed skierowaniem do niego roszczeń odszkodowawczych, jeżeli wykaże, że w ciągu 30 dni od zaistnienia przesłanek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Powyższe ograniczenia mogą spowodować, że wierzyciele spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w dalszym ciągu będą poprzestawać na kierowaniu swoich roszczeń do spółki, a następnie – do członków jej zarządu. Przeciwko prokurentom wierzyciel reprezentowanej przez nich spółki nadal nie może wytoczyć powództwa z art. 299 §1 Kodeksu Spółek Handlowych. Ich odpowiedzialność wynikać będzie wyłącznie z regulacji prawa upadłościowego.