Mediacja pozasądowa – przerwanie biegu przedawnienia

Przeczytaj także: Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - ważne zmiany

Należy jednak pamiętać, że mediacja jest instytucją zdecydowanie szerszą, zaś jej nadrzędnym celem jest rozwiązanie konfliktu zaistniałego między różnymi podmiotami. Tenże konflikt może zamykać się w ramach sporu, który powstał lub dopiero powstanie przed sądem, lecz w zdecydowanej większości przypadków sięga głębiej, bowiem wynika ze sprzeczności wzajemnych relacji, odmiennym wartościowaniu stron, a zatem dotyka niejednokrotnie sfery niematerialnej.

W powyższym kontekście mediacja może stać się remedium na załagodzenie, a nawet uśmierzenie szeroko pojętego konfliktu stron, który może przynieść obopólną satysfakcję stron z ugodowego rozstrzygnięcia już na etapie pozasądowym lub przedsądowym.

Oprócz powyższego, istotną kwestią jest daleko idący, materialnoprawny skutek wszczęcia postępowania mediacyjnego (na etapie pozasądowym) w sprawach cywilnych, przyjęty w polskim ustawodawstwie. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 3 Kc, wszczęcie postępowania mediacyjnego przerywa bieg przedawnienia roszczeń cywilnych. Co oczywiste, tylko prawidłowe wszczęcie mediacji przyniesie pożądany skutek. Mediacja pozasądowa może zostać zainicjowana przez strony w ten sposób, że zostanie zawarta umowa o mediację lub odpowiednia klauzula mediacyjna w treści innej umowy łączącej strony.

Alternatywnym rozwiązaniem jest sporządzenie wniosku o przeprowadzenie mediacji, przy zachowaniu ustawowych wymogów jakie winno spełniać tego typu pismo, zawartych w art. 183⁷ Kpc. Odpis prawidłowo sporządzonego wniosku winien zostać skierowany do drugiej strony konfliktu, zaś oryginał pisma przedłożony mediatorowi wraz z dowodem doręczenia odpisu wniosku oponentowi.

Powyższe spowoduje wszczęcie postępowania mediacyjnego, a zatem przerwie także bieg terminu przedawnienia z chwilą doręczenia wniosku mediatorowi (art. 183⁶ § 1 Kpc), z zastrzeżeniem wyjątków zawartych w art. 183⁶ § 2 Kpc, tj.:

1. stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówi przeprowadzenia mediacji;
2. strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówi przeprowadzenia mediacji;
3. strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyrazi zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyrazi zgody na osobę mediatora;
4. strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyrazi zgody na mediację.

Dla osiągnięcia wskazanego skutku materialnoprawnego – przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi zatem przy zrealizowaniu wymóg formalnych sporządzenia, doręczenia wniosku i o ile druga strona konfliktu udzieli zgody na jej przeprowadzenie (osobę mediatora). To ostatnie może nastąpić już na etapie formułowania umowy o mediację (odpowiednio klauzuli mediacyjnej) lub później, nawet konkludentnie, poprzez przystąpienie strony do mediacji.
Należy opowiedzieć się za prezentowanym w doktrynie poglądem, zgodnie z którym cofnięcie uprzednio wyrażonej zgody na osobę mediatora, udzielonej w umowie o mediację lub umowie głównej zawierającej klauzulę mediacyjną, jednak z uchybieniem tygodniowego terminu, spowoduje wszczęcie postępowania, a zatem i przerwanie biegu terminu przedawnienia, jednakże dalsze prowadzenie postępowania mediacyjnego wobec braku woli jednej ze stron nie będzie możliwe.

Analogiczna sytuacja zaistnieje w przypadku, gdy druga strona konfliktu przystąpi do mediacji (nawet konkludentnie) po czym wycofa się z dalszych rozmów. W takim wypadku zrealizuje się skutek materialnoprawny przerwania biegu terminu przedawnienia, przy braku możliwości zawarcia ugody pozasądowej.