Dziedziczenie długów: spadkobiercy mogą odetchnąć?

Przeczytaj także: Odpowiedzialność za długi spadkowe: zmiany

Do tej pory taka możliwość przysługiwała głównie dzieciom. Teraz przywilej ten zostaje rozszerzony. To słuszny krok zważywszy chociażby wzrastające zadłużenie Polaków i - co za tym idzie - większe prawdopodobieństwo przejęcia długów w spadku. Pechowi spadkobiercy nie są rzadkością w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor, najmłodszy z nich to zaledwie jedenastolatek.

Spadkowe pułapki

Marzenia o spadku towarzyszą niemal każdemu. Nic dziwnego - wejście w posiadanie kamienicy w centrum miasta czy willi z ogrodem rozwiązałoby problemy finansowe niejednego z nas. Niestety niejednokrotnie spadek wcale nie okazuje się dobrodziejstwem losu lecz puszką Pandory - tak dzieje się w przypadku, gdy oprócz "fortuny" spadkobierca dziedziczy także niebotyczne długi, które znacznie przewyższają wartość otrzymanego majątku. Dane resortu sprawiedliwości pokazują, że rokrocznie przed zagadką "co kryje się w spadku?" mierzy się około 160 tys. Polaków.

W świetle ciągle obowiązujących przepisów, możliwość uniknięcia przejęcia samych długów, bez konieczności zwracania się o to do sądu lub notariusza, mają wyłącznie osoby nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych (np. dziecko), osoby prawne oraz osoby, co do których istnieje podstawa do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia. Dziedziczą one z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Dzięki temu odpowiedzialność za długi spadkodawcy mają ograniczoną do wartości przyjętego spadku.

W pozostałych przypadkach niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku jest jednoznaczne z jego prostym przyjęciem. Dla spadkobiercy oznacza to pełną odpowiedzialność za pozostawione przez zmarłego długi.

Dobrodziejstwo inwentarza dla wszystkich

Zmiana, która wpisze się wkrótce w Kodeks cywilny sprawi, że spadkobierca, który w ustawowym terminie nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, również będzie odpowiadał za te zobowiązania wyłącznie do wysokości przejętego majątku, czyli z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Trzeba tu jednak wziąć pod uwagę wyłączenia wierzycieli pożyczających pod zastaw nieruchomości. Bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego, instytucja, która pożyczyła pieniądze spadkodawcy zabezpieczając się np. na mieszkaniu czy działce, po jego śmierci może dochodzić swoich należności wynikających z obciążonej hipoteki.

Można przejąć również kredyty, pożyczki oraz niezapłacone rachunki

Tymczasem prawdopodobieństwo otrzymania po zmarłym długów zamiast majątku rośnie z każdym rokiem. Polacy coraz chętniej zadłużają się w bankach i firmach pożyczkowych. Tylko w instytucjach bankowych gospodarstwa domowe miały do spłacenia na koniec maja tego roku prawie 536 mld zł, podczas gdy wiosną cztery lata temu było to 61 mld zł mniej. Do tego dochodzą pożyczki w firmach pozabankowych, jak szacuje Związek Firm Pożyczkowych, w tym roku będzie to ok. 5 mld zł. Jednocześnie z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że wśród klientów banków posiadających zaległe zobowiązanie kredytowe powyżej 200 zł na co najmniej 60 dni, 28 proc. to osoby, które mają więcej niż 60 lat. Nie dość, że można odziedziczyć kredyt, to na dodatek już z odsetkami za zwłokę.