Prawo własności intelektualnej ważne również dla przedsiębiorcy

Przeczytaj także: Startup a ochrona własności intelektualnej. O czym pamiętać?

Prawo ochrony własności intelektualnej to temat, z którym każdy przedsiębiorca powinien się zapoznać, przynajmniej w podstawowym zakresie. Niewiedza może bowiem czasami sporo kosztować. Nie warto przecież tracić praw do wynalazków, wzorów przemysłowych czy użytkowych lub twórczości tylko dlatego, że nie miało się czasu lub chęci na zapoznanie z tematem, prawda? Trzeba pamiętać, że konkurencja nie śpi i bardzo często dysponuje środkami, które pozwalają jej korzystnie skomercjalizować produkt lub usługę, pozostawiając rzeczywistego wynalazcę lub twórcę bez jakichkolwiek korzyści, wynagrodzenia, a czasem nawet bez prawa do tego, co mu się należy. Odpowiednia ochrona własności intelektualnej w przedsiębiorstwie powinna być zapewniona, aby powstrzymać potencjalne naruszenia prawa i pozwolić przedsiębiorcy przekształcić zwykłą ideę w zasoby gospodarcze, z których będzie mógł czerpać korzyści.

Własność intelektualna - co to takiego?

Własność intelektualna jest wynikiem ludzkiej kreatywności i innowacyjności. Jest wszystkim tym, co powstało z intelektualnego procesu i zostało przedstawione w postaci materialnej. Obejmuje dość szeroki zakres tematyczny, dotyczy bowiem wynalazków, wzorów użytkowych, wzornictwa przemysłowego, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, utworów literackich, naukowych, muzycznych, plastycznych, projektów architektonicznych, programów komputerowych czy baz danych.

Przedmiotem ochrony nie są więc przedmioty materialne, lecz także dobra, stanowiące zjawiska o charakterze niematerialnym. Stanowią one wynik trzech rodzajów twórczości: artystycznej, naukowej i wynalazczej.

Prawa własności intelektualnej dają uprawnionemu możliwość zabraniania innym pewnych czynności związanych z danym dobrem niematerialnym (najczęściej są wykorzystywane w celu zakazania gospodarczej eksploatacji dóbr będących przedmiotem ochrony). Są więc narzędziem ochrony dla każdego, kto je posiada.

Żródłem praw własności intelektualnej są przede wszystkim:

• w zakresie prawa własności artystycznej, naukowej i literackiej - ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. Nr 128, poz. 1402 z późn. zm.);
• w zakresie prawa własności przemysłowej - ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1410) oraz ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.).

Dlaczego przedsiębiorca powinien znać prawo własności intelektualnej?

Przede wszystkim dlatego, że zgodnie z art. 55(1) kodeksu cywilnego majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, oraz patenty i inne prawa własności przemysłowej, czyli np. prawa ochronne ze znaków towarowych, są elementami składowymi przedsiębiorstwa. Każdy przedsiębiorca powinien więc wiedzieć, jak właściwie zarządzać tymi prawami zarówno w momencie ich nabycia, jak i późniejszego wykorzystania dla różnych celów.

Ponadto należy pamiętać, że w obecnych czasach z własnością intelektualną spotykamy się właściwie na każdym kroku, przede wszystkim w internecie. Możemy nie zdawać sobie z tego sprawy, ale za pomocą internetu każdy z nas rozprzestrzenia dobra chronione prawem, oddziałuje na nie, często ma możliwość ich modyfikacji. Użytkownicy powinni wiedzieć, kiedy mogą to robić, a kiedy to prawo im nie przysługuje. Powinien wiedzieć to także każdy przedsiębiorca, który korzysta z zasobów internetu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Co więcej, umowy z elementami prawa autorskiego stanowią większą część umów zawieranych w internecie (np. umowy o stworzenie strony internetowej, programu komputerowego, artykułów, zdjęć, umowy o świadczenie usług reklamowych itd.). Przedsiębiorcy bardzo często starają się unikać zatrudniania pracowników na etat i wolą nawiązywać współpracę z wyspecjalizowanymi firmami zewnętrznymi czy freelancerami. Przedsiębiorcy muszą więc pamiętać, że kwestia praw autorskich do stworzonego przez pracownika utworu jest inaczej uregulowana w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę niż w przypadku umów cywilnoprawnych.

Znajomość prawa własności intelektualnej jest niezbędna w przypadku wykorzystywania w swojej działalności gospodarczej wszelkiego rodzaju technologii. W dzisiejszych czasach rozwijają się one w zastraszającym tempie. Znajomość zasad korzystania z programów komputerowych, baz danych czy sieci komputerowych jest więc konieczna.

Najważniejszym jednak powodem, dla którego przedsiębiorcy powinni orientować się w prawach, jakie przysługują im i innym, jest odpowiedzialność karna i cywilna. Należy pamiętać, że uregulowania dotyczące praw własności intelektualnej są w Polsce bardzo restrykcyjne. Przykładowo, za naruszenie praw autorskich do utworu nie tylko grożą nam wielkie odszkodowana na gruncie prawa cywilnego (żądania odszkodowawcze, w zależności od stopnia winy i umyślności, mogą wynosić od dwukrotności do nawet pięciokrotności stosownego wynagrodzenia), ale także możemy mieć do czynienia z prokuraturą, bowiem za naruszenie praw autorskich ustawa przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności maksymalnie do lat 5.