Zakres upoważnienia do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce

Przeczytaj także: Przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego

Uzasadniając przyjęte stanowisko, Sąd Najwyższy w pierwszej kolejności przybliżył istotę oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce.

Sąd Najwyższy przypomniał, że przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej dla wykonywania na terytorium naszego kraju działalności gospodarczej. Stanowi o tym art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2015 r. poz. 584, dalej „u.s.d.g.”).

W rezultacie, jak wskazał Sąd Najwyższy, na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej działalność gospodarczą może prowadzić tylko oddział przedsiębiorcy zagranicznego i tylko w zakresie przedmiotu działalności tego przedsiębiorcy. Ww. oddział podlega przy tym rejestracji w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Pomimo to, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie ma odrębnej od tego przedsiębiorcy podmiotowości w sferze prawa cywilnego (odrębnej osobowości prawnej).

Powyższe pokazuje zatem, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce stanowi dosyć złożoną instytucję. Podobnie złożone zagadnienie stanowi określenie statusu prawnego osoby upoważnionej do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego ustanawianej w ww. oddziale.

Obowiązek ustanowienia osoby upoważnionej w oddziale w Polsce do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego wprowadza art. 87 u.s.d.g. Dalsze przepisy wymagają także ujawnienia danych ww. osoby w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W Uchwale Sąd Najwyższy przeanalizował prezentowane w piśmiennictwie prawniczym różne poglądy dotyczące statusu prawnego takiej osoby. Ostatecznie Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 87 u.s.d.g. zawiera regulację autonomiczną, nie dającą się w pełni wprost utożsamić z żadną z klasycznych konstrukcji prawa cywilnego, w tym także z pełnomocnictwem. Zdaniem Sądu Najwyższego konstrukcja ta łączy w sobie elementy przedstawicielstwa oraz upoważnienia do dokonywania czynności faktycznych.

Oprócz powyższego Sąd Najwyższy zaznaczył, że obowiązek ustanowienia osoby upoważnionej do reprezentacji przedsiębiorcy zagranicznego ma na celu przede wszystkim zapewnienie, by sprawy tego przedsiębiorcy skupione w oddziale były prowadzone skutecznie i sprawnie – przy zachowaniu koniecznej dozy autonomii (a zatem wykluczeniu konieczności zwracania się w każdej z tych spraw do kraju macierzystego przedsiębiorcy). Poza tym ww. obowiązek pełni funkcje gwarancyjne – zapewnia, że przedsiębiorca zagraniczny będzie reprezentowany w sposób prawnie skuteczny i efektywny w sensie praktycznym.

W rezultacie zdaniem Sądu Najwyższego uzasadnione jest przyjęcie, że upoważnienie osoby reprezentującej przedsiębiorcę zagranicznego w oddziale tego przedsiębiorcy w Polsce obejmuje wszystkie te czynności, które pozwolą na możliwie pełne, kompleksowe i samodzielne prowadzenie spraw oddziału. Wobec tego należy przyjąć, że zakres umocowania wynikający z art. 87 u.s.d.g., obejmuje także uprawnienie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w postępowaniu sądowym, a co za tym idzie – umocowanie do udzielenia pełnomocnictwa występującym w takich postępowaniach pełnomocnikom procesowym.

Warto w odniesieniu do powyższego wskazać, że Sąd Najwyższy wyprowadził przedstawione wnioski przede wszystkim z tego, że art. 87 u.s.d.g. zobowiązuje do ustanowienia osoby upoważnionej do „reprezentowania” przedsiębiorcy zagranicznego i nie ogranicza tego upoważnienia wyłącznie do czynności materialno-prawnych. Poza tym zdaniem Sądu Najwyższego, gdyby ograniczyć zakres umocowania osoby upoważnionej przez wyłączenie jej udziału w czynnościach sądowych, regulacja przewidziana w art. 87 u.s.d.g. miałaby charakter ułomny z punktu widzenia jej celów i to zarówno z punktu widzenia przedsiębiorcy zagranicznego, jak również osób trzecich pozostających w stosunkach prawnych z tym przedsiębiorcą.

Poza powyższym Sąd Najwyższy podkreślił, że sam fakt ujawnienia danej osoby w rejestrze przedsiębiorców jako „reprezentanta” przedsiębiorcy zagranicznego w oddziale stwarza podstawę do uznania, że może ona skutecznie udzielać pełnomocnictw procesowych w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego.

Podsumowując, w Uchwale Sąd Najwyższy wskazał, że zakres umocowania osoby upoważnionej w oddziale przedsiębiorcy zagranicznego do jego reprezentacji obejmuje także uprawnienie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w postępowaniach sądowych. W rezultacie ww. osoba jest także uprawniona do udzielenia pełnomocnictwa procesowego do zastępowania przedsiębiorcy zagranicznego w sprawach o roszczenia związane z działalnością tego oddziału.