Rozwiązanie układu zbiorowego pracy

Przeczytaj także: Zmiana układu zbiorowego pracy

Układ zbiorowy pracy zawiera się w formie pisemnej na czas określony lub nieokreślony. W przypadku, gdy układ zawarty jest na czas określony, strony układu przed upływem terminu jego obowiązywania mogą przedłużyć okres jego obowiązywania na kolejny ustalony przez strony okres lub też uznać, że układ zawarty jest na czas nieokreślony.

Kwestia rozwiązania układu zbiorowego pracy została określona w art. 241(7) kodeksu pracy, zgodnie z którym układ rozwiązuje się:

• a) na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
• b) z upływem okresu, na który został zawarty,
• c) z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.

Co do zasady okres wypowiedzenia układu wynosi 3 miesiące, ale kodeks zastrzega możliwość określenia okresu wypowiedzenia w samym układzie. Powyższe powoduje, że w praktyce nierzadko zdarza się, że strony wydłużają okres wypowiedzenia, lub też w sposób szczególny regulują moment rozpoczęcia biegu wypowiedzenia, na przykład na koniec roku kalendarzowego, w którym przedmiotowe oświadczenie zostało złożone.

Tematyka rozwiązywania układów zbiorowych pracy była przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 18 listopada 2002 roku wskazał, że paragraf 4 art. 241(7) kodeksu pracy mówiący o tym iż do czasu zawarcia nowego układu cały czas stosuje się postanowienia układu dotychczasowego chyba że strony określą inny termin jest niezgodny z Konstytucją. W ocenie Trybunału powyższy zapis w praktyce może powodować, że nawet układy pracy zawarte na czas określony będą miały charakter „wieczny”, wobec braku spełnienia się warunku jakim byłoby zawarcie nowego układu.

Pomimo wyroku Trybunału, niektóre spośród organów prowadzących rejestr układów zbiorowych pracy stały na stanowisku, że w przypadku, gdy zapis kodeksowy został przeniesiony wprost do układu zbiorowego pracy to powyższy zapis jest skuteczny i wiąże strony. W uzasadnieniu takiego stanowiska wskazywano, że wyrok Trybunału uchylił jedynie treść przepisu kodeksu pracy, a nie samych układów zbiorowych pracy.

Należy wskazać, że przedmiotowe stanowisko jest błędne i nie zasługuje na uwzględnienie, a to z tej przyczyny, że narusza zasadę zgodności źródeł prawa niższego rzędu z źródłami prawa wyższego rzędu, jakimi w analizowanym przypadku jest kodeksy pracy i Konstytucja. Co prawda w orzecznictwie da się odnaleźć wyroki sądów łagodzące ww. stanowisko (tak: uchwała SN z 4.01.2008r., sygn. akt I PZP 9/07) to jednak najnowsza linia orzecznicza przyjmuje, że wprowadzanie jakichkolwiek ograniczeń dotyczących możliwości rozwiązania układu zbiorowego pracy jest nieprawidłowe z uwagi na bezwzględnie wiążący charakter przepisu art. 241(7) § 1 kodeksu pracy. (tak: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2014 roku, sygn. akt III PK 78/13).