Własność intelektualna: jak zgodnie z prawem zarządzać jej zasobami?

Przeczytaj także: Startup a ochrona własności intelektualnej. O czym pamiętać?

Pomimo i ż obecnie własność intelektualna nie stanowi już koncepcji aż tak bardzo tajemniczej jak jeszcze kilka lat temu, nadal świadomość potencjału tkwiącego w przedmiotach własności intelektualnej jest niewystarczająca - także wśród przedstawicieli świata biznesu. Co gorsza, w wielu przypadkach zasoby własności intelektualnej nie są właściwie wykorzystywane przez przedsiębiorców, a w najgorszym przypadku stanowią dla nich dodatkowe obciążenie (np. ze względu na konieczność wnoszenia opłat do UP), w sytuacji gdy wprost przeciwnie – mogłyby wpływać one na osiąganie wyższych dochodów. Właściwe podejście w tym zakresie to jednak nie tylko kwestia poszukiwania dodatkowych zysków; równie ważna jest możliwość zapewnienia właściwej ochrony dla innowacyjności i kreatywności, bez których dzisiejsza gospodarka nie mogłaby właściwie funkcjonować.

Przedsiębiorca, który chce wykorzystać posiadane przez siebie zasoby własności intelektualnej ma kilka możliwości. Ujmując je ogólnie, można wskazać cztery główne opcje dla biznesu:

1. „zamknięcie się” w ramach organizacyjnych firmy i samodzielne wykorzystywanie swych zasobów bez kontaktów z podmiotami zewnętrznymi (tzw. model in-house),
2. utworzenie podmiotu zależnego – spin-off’u, spin out’u, start-up’u, poprzez który nastąpi racjonalne wykorzystanie swych zasobów, względnie – uzyskanie przez przedsiębiorcę statusu centrum badawczo-rozwojowego.
3. połączenie się lub przejęcie innego podmiotu posiadającego konkurencyjne zasoby własności intelektualnej – w celu zwiększenia własnego potencjału ekonomicznego,
4. czwarta opcja polega na uaktywnieniu się w wykorzystaniu eksploatacyjnym przez inne podmioty oraz współpracy w zakresie wymiany zasobów własności intelektualnej dla osiągnięcia obustronnych korzyści.

Ostatnia z wymienionych opcji nie wymaga żadnych istotnych zmian organizacyjnych, a mimo to jest w praktyce dla większości podmiotów gospodarczych rozwiązaniem najlepszym, pozwalającym czerpać korzyści z wzajemnej wymiany zasobów, doświadczeń, praktyk oraz tego wszystkiego co wiąże się z własnością intelektualną. Otwarcie się na innych, korzystanie z różnorodnych rozwiązań biznesowych oraz prawnych, powinno być nie tylko opcją – ono wydaje się wręcz koniecznością dla wszystkich, którzy pragną z powodzeniem konkurować na współczesnym, globalnym rynku.

Szczególnie istotnym może okazać się nie tylko ochrona przed „innymi” ale także „otwarcie ” się na innych przy zapewnionym racjonalnym, a przede wszystkim przynoszącym zyski, wykorzystania swych zasobów w zakresie własności intelektualnej.

Pierwszym krokiem dla każdego, kto pragnie czerpać korzyści z tytułu posiadanych zasobów własności intelektualnej, jest właściwa ocena stanu posiadania. Powinna ona pozwolić na stwierdzenie czy „majątek intelektualny” przedsiębiorstwa jest chroniony we właściwy sposób, a jeżeli tak nie jest – podjęcie działań mających na celu uzyskanie odpowiedniej ochrony, a także przyjęcie odpowiednich dzałań w zakresie sposobów tej ochrony. Właściwy dobór w tym zakresie jest bardzo istotny gdyż zasadniczo każdy produkt lub usługa mogą być chronione na wiele sposobów uwzględniających różne aspekty tego produktu czy usługi. Z prawnego punktu widzenia powinien być dokonany kompleksowy przegląd i analiza odpowiednich dokumentów, zwłaszcza umów licencyjnych oraz wszelkich innych porozumień i ustaleń biznesowych w celu oceny przysługiwania, lub też nie, określonych praw własności intelektualnej; analiza zapisów umownych, pod względem prawnym, jak również pod względem efektywności wykorzystania zasobów; audyt stanu przestrzegania przez Klientów regulacji dotyczących praw własności intelektualnej. Na koniec powinna zostać podjęta analiza barier prawnych oraz administracyjnych w zakresie swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej, w aspekcie dorobku intelektualnego.