Mediacje - nowa jakość w biznesie

Przeczytaj także: Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - ważne zmiany

Mediacja – nowa jakość w biznesie

Mediację definiuje się jako metodę rozwiązywania sporów w trybie szczególnego rodzaju negocjacji prowadzonych przez strony sporu przy pomocy neutralnej osoby mediatora. Do mediacji może skierować sąd w ramach wytoczonego już postepowania lub też do mediacji można zgłosić się prywatnie, jeszcze zanim zapadnie decyzja o pójściu do sądu.

Obydwa rodzaje mediacji łączy bardzo ważna kwestia proceduralna, a mianowicie, że wypracowana w ramach mediacji ugodę można potwierdzić przed sądem, co powoduje, iż ugoda nabiera mocy wyroku i po nadaniu klauzuli wykonalności, co jest jedynie formalnością, może być egzekwowana przez komornika.

Do podstawowych cech mediacji należą jej dobrowolność, autonomia stron, neutralność i bezstronność mediatora, który jest wybierany i zwalniany przez strony oraz podlega ich instrukcjom. Wszystkie te elementy, w przypadku mediacji prywatnej reguluje precyzyjnie podpisana umowa z mediatorem, dająca stronom jasny obraz postępowania i reguł mediacji. Należy zaznaczyć, że mediator nie ma żadnych uprawnień władczych, tj. formalnie nie rozstrzyga sporu a ma za zadanie doprowadzić do zawarcia ugody stron.

Profesjonalny mediator to połowa sukcesu

Osoba odpowiednio wykwalifikowanego, profesjonalnego mediatora gospodarczego zwiększa szansę na sprawne i szybkie zawarcie ugody. Mediator często porównywany jest do arbitra czy nawet, często błędnie do sędziego. Istotna różnica pomiędzy mediatorem a sędzią jest taka, że mediator nie rozstrzyga za strony sprawy, nie decyduje o losach sporu. W mediacji strony same podejmują decyzje. Mediator jest niezależnym uczestnikiem negocjacji prowadzonych pomiędzy stronami i w bardzo umiejętny sposób niejako nimi zarządza, przybliżając tym samym strony do pomyślnego rezultatu w postaci ugody. Ważne, żeby mediacje gospodarcze prowadzili odpowiednio przeszkoleni mediatorzy, osoby zaznajomione ze specyfiką obrotu gospodarczego i niuansami działania biznesu. Tylko tacy ludzie, mogą zrozumieć przedsiębiorców i pomóc im rozwiązać problem.

Czy mediator może być powołany na świadka w procesie sądowym?

Mediatora obowiązuje zasada poufności i co ważne, mediator nie może być przesłuchiwany jako świadek w postępowaniu cywilnym, chyba że obie strony wyraźnie się na to zgodzą. W przypadku fiaska mediacji, strony w ewentualnym dalszym postępowaniu cywilnym nie będą też mogły powoływać się na okoliczności ujawnione w toku mediacji, a w szczególności na propozycje wzajemnych ustępstw.

Gdzie może się zgłosić przedsiębiorca?

W polskim systemie prawnym, mediacja zaistniała stosunkowo niedawno i najczęściej mamy do czynienia z mediacją, do której kieruje sąd. Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest pojawienie się już na rynku profesjonalnych ośrodków mediacji skupiających mediatorów gospodarczych o ugruntowanej wiedzy i praktyce międzynarodowej. Można tu chociażby wskazać Międzynarodowe Centrum Mediacji powołane przez pięć izb przemysłowo-handlowych działających w Polsce.

Czy mediacja się opłaca?

Wszystkie badania pokazują, że mediacja jest najbardziej ekonomiczną formą rozstrzygania sporów w biznesie. Rozwiązując spór w drodze mediacji zamiast tradycyjnej ścieżki sądowej przedsiębiorca oszczędza około dwóch lat oraz niejednokrotnie ma możliwość kontynuowania współpracy z kontrahentem, bo mediacja często oprócz ugody w konkretnej sprawie pozwala ustalić i wynegocjować warunki dalszej współpracy. Dodatkowo jest to wymierna korzyść finansowa. Wyobraźmy sobie, że przy wartości sporu w wysokości pół miliona złotych rozwiązanego drogą mediacji, oszczędzamy kwotę, za którą moglibyśmy zakupić do firmy nowy samochód lub pakiet szkoleń dla pracowników. To się naprawdę opłaca.

Jak wygląda postępowanie mediacyjne?

W pierwszej kolejności sprawę należy zgłosić do centrum mediacji, najlepiej zanim trafi ona do sądu. Jeśli jednak sprawa jest już procedowana przez sąd, to przedsiębiorcy mogą opisać koordynatorowi w centrum mediacji, na jakim etapie znajduje się proces. Ośrodek mediacji zaś pomoże przedstawicielom firm przenieść sprawę z sali sądowej do mediacji. Jeśli tylko jedna strona zgłasza chęć mediowania, zadaniem ośrodka mediacji jest poinformowanie o tym drugiej strony i prowadzenie dalszej procedury np. pomoc w wyborze mediatora, kontakt mediatora z przedsiębiorcą wnoszącym o rozstrzygnięcie sporu ugodowo, spotkanie w celu omówienia problemu i strategii działania. Kiedy obydwie strony wyrażają zgodę na mediacje, zaakceptowały osobę mediatora – rozpoczyna się postępowanie mediacyjne. Mediator dba, aby takie postępowanie przebiegało w dobrej atmosferze, z uwzględnieniem interesów wszystkich stron. Zaproponuje on tryb procedowania i przeprowadzi odpowiednie sesje mediacyjne: wspólne lub indywidualne. Następnie zaś poprowadzi postępowanie w sposób najbardziej efektywny czasowo i kosztowo, dbając o komfort obydwu stron sporu. Ostatnim krokiem jest zawarcie ugody. Wypracowaną ugodę mediator pomoże przedsiębiorcy zatwierdzić w sądzie tak, aby nabrała mocy wyroku sądowego i stanowiła tytuł egzekucyjny. Warto podkreślić, że zgadzający się na mediację przedsiębiorcy dobrowolnie akceptują wypracowaną ugodę.

Przyszłość mediacji w Polsce

Obecnie Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości przygotowało projekt ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów. W projektowanej ustawie proponuje się szereg mechanizmów, które mają wpłynąć na zwiększenie popularności polubownych metod rozwiązywania sporów, w tym mediacji. Zmiany obejmować będą nie tylko procedurę cywilną w ramach której wprowadzone zostaną mechanizmy niejako dyscyplinujące strony, które kierują sprawę do sądu do zastosowania w pierwszej kolejności mediacji ale i mechanizmy wynagradzające przedsiębiorców za skorzystanie z mediacji. Wśród takich „nagród” są między innymi możliwość zwolnienia stron procesu z kosztów mediacji.