Zamówienia publiczne: rażąco niska cena

Przeczytaj także: Nowelizacja prawa zamówień publicznych cz. III

Powyższa zmiana została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1232). Wskutek tej nowelizacji zmieniony został art. 90 ust. 1 p.z.p., w którym wskazano, że „Jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności jest niższa o 30 % od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny (…).”

W poprzednio obowiązującym stanie prawnym zamawiający zwracał się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień dotyczących wysokości ceny jedynie wtedy, gdy powziął on subiektywne wątpliwości co do wysokości tej ceny. W obecnej sytuacji, zawsze wtedy, gdy cena oferty jest niższa o 30 % od wartości zamówienia lub od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający automatycznie zobowiązany jest do wszczęcia procedury wyjaśniającej.

W tym miejscu przypomnieć należy, że zgodnie z ogólnie przyjęta linią orzeczniczą Krajowej Izby Odwoławczej, cena rażąco niska to cena, za którą wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie z opisanymi przez zamawiającego wymaganiami co do ilości, jakości i innymi przedmiotowo istotnymi, nie jest obiektywnie możliwe. Oceny tego, czy zaoferowana cena jest rażąco zaniżona dokonywał każdorazowo sam zamawiający. KIO stała przy tym na stanowisku, że konieczne jest zindywidualizowane podejście do każdej sprawy związanej z zarzutem ceny rażąco niskiej, a oceny należy dokonywać uwzględniając specyfikę danego przedmiotu zamówienia.

Obecnie ustawodawca po raz pierwszy określił próg, z którego wynika konieczność wszczęcia procedury wyjaśniającej cenę. Procedurę tę stosuje się tylko w postępowaniach wszczętych po 19 października 2014 r., a polega ona na tym, że zamawiający powinni wezwać wykonawców do udzielenia wyjaśnień oraz złożenia dowodów potwierdzających prawidłowość wyliczenia ceny, w szczególności gdy cena oferty jest niższa o 30 % od wartości zamówienia lub 30 % średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert (tzn. również ofert, które zostały odrzucone z postępowania).

Aktualnie na zamawiającym ciąży obowiązek wezwania wykonawców do złożenia wyjaśnień zawsze wtedy, gdy wystąpi co najmniej jedna z wymienionych okoliczności wskazanych w art. 90 ust. 1 p.z.p. Należy podkreślić, że w sytuacji, gdy cena oferty jest niższa np. o 15 % od szacunkowej wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej wszystkich złożonych ofert, zamawiający nadal ma prawo mieć wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia za zaoferowaną cenę i tym samym wezwać wykonawcę do złożenia stosownych wyjaśnień wraz z dowodami. Przepis art. 90 ust. 1 p.z.p. stanowi bowiem, że zamawiający zobowiązany jest do wezwania wykonawców do złożenia wyjaśnień „w szczególności” gdy oferowana cena jest niższa o 30 % od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert. W konsekwencji uznać należy, iż w każdym przypadku powzięcia przez zamawiającego wątpliwości co do prawidłowości wyliczenia oferowanej ceny jest on uprawniony do tego, by wezwać wykonawcę do złożenia odpowiednich wyjaśnień.

Wskutek wezwania do złożenia wyjaśnień odnośnie ceny wykonawca winien przedstawić odpowiednie dowody, z których wynikać powinien sposób obliczenia ceny. Przykładowo mogą to być faktury potwierdzające nabycie niezbędnych materiałów lub umowy o świadczenie usług z podmiotami biorącymi udział w wykonywaniu zamówienia. Dowody te zamawiający ocenia swobodnie mając na uwadze przede wszystkim swoje dotychczasowe doświadczenia związane z udzielaniem danego typu zamówień. Ciężar udowodnienia, że zaoferowana cena nie jest rażąco niska spoczywa na wykonawcy. Jeżeli wykonawca nie złoży wyjaśnień, bądź wyjaśnienia te będą według zamawiającego niewystarczające, zamawiający zobowiązany jest odrzucić ofertę zawierającą rażąco niską cenę.