Egzekucja z majątku wspólnego tylko za zgodą małżonka

Przeczytaj także: Egzekucja długów: jak ją przyśpieszyć?

Pokrzywdzona strona mogła bronić się przed wierzycielami współmałżonka dysponując zasadniczo jedynie dwoma mechanizmami prawnymi. Albo zabiegała w sądzie o zniesienie współwłasności majątkowej z datą wsteczną albo starała się o unieważnienie umowy zawartej przez współmałżonka, powołując się na przepis o przekroczeniu zakresu zwykłego zarządu majątkiem wspólnym. Obecne wymagana jest zgoda drugiego małżonka (art. 41 par 1. k.r.o), zgoda taka powinna zostać wyrażona w dokumencie prywatnym lub urzędowym, gdyż w innym wypadku egzekucja z majątku wspólnego małżonków będzie wykluczona (art. 787k.p.c).

Każdy wierzyciel dokonując czynności z osobą pozostającą w związku małżeńskim powinien we własnym interesie rozważyć konieczność uzyskania zgody małżonka kontrahenta na dokonanie danej czynności. Nowe rozwiązania chronią bowiem majątek wspólny przed egzekucją pod warunkiem, że czynność została dokonana bez zgody drugiego małżonka. Gdy tak się stanie wierzyciele będą mogli sięgnąć jedynie do:

• majątku osobistego dłużnika
• wynagrodzenia za pracę lub dochodów z innej działalności zarobkowej;
• korzyści uzyskanych z praw autorskich dłużnika, praw pokrewnych, własności przemysłowej i innych praw twórcy
• przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, gdy wierzytelność powstała w związku prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Gdy wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej lub dotyczy wyłącznie majątku osobistego dłużnika, wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia również tylko z tych przedmiotów (art. 41par.3 k.r.o).

Jeśli jednak wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia również z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa. Również w tym wypadku wierzyciel musi wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Zgoda drugiego małżonka niezbędna jest w następujących sytuacjach:

• zbycie, obciążenie, odpłatne nabycie nieruchomości lub użytkowania wieczystego, oddanie nieruchomości do używania i pobierania z niej pożytków;
• zbycie, obciążenie, odpłatne nabycie prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
• zbycie, obciążenie, odpłatne nabycie i wydzierżawienie gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
• dokonanie darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem darowizn zwyczajowo przyjętych.

Należy zauważyć różnice, że według wcześniejszych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego zanim sąd wydał klauzulę wykonalności przeciw małżonkowi dłużnika musiał go wysłuchać. Obecnie sąd wydaje taką klauzulę bez konieczności przesłuchania współmałżonka, jeśli wierzyciel przedstawi dokument urzędowy lub prywatny, potwierdzający, iż wierzytelność powstała w wyniku czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Takim dokumentem może być pisemna zgoda małżonka na zawarcie umowy przez drugą stronę. Można się spodziewać, że w niedalekiej przyszłości kontrahenci będą uzależniać co poważniejsze transakcje od pisemnej zgody współmałżonka kontrahenta, aby w ten sposób móc dochodzić swoich należności z majątku wspólnego.

Warto wiedzieć, że omawiany sposób egzekucji jest ważny dopiero od 20 stycznia 2005 r. Gdy więc osobowa zadłużyła się przed tym terminem, pozycja prawna wierzyciela będzie o wiele lepsza. W związku z powyższym pozew o zapłatę należy wytoczyć przeciw spółce, jak i jej wspólnikom.

Na ostatnim etapie należy ustalić moment powstania roszczenia, ale należy uważać, by nie pomylić go z momentem wymagalności, czyli żądania realizacji zobowiązania. Niewymagalność roszczenia nie oznacza jednak, że sprawa będzie umorzona. Dlatego też do roszczeń obejmujących umowy zawarte przed 20 stycznia 2005 r. należy stosować stare przepisy egzekucyjne.