Nowa ustawa prawo o aktach stanu cywilnego weszła w życie

Przeczytaj także: Nowe dowody osobiste dopiero od 1 marca 2015

Ustawa reguluje zasady i tryb rejestracji stanu cywilnego oraz dokonywania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego. Pierwszą z nowości, jakie wprowadza Ustawa jest „rejestr stanu cywilnego” prowadzony w formie elektronicznej. Rejestr ten ma być prowadzony przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych w systemie teleinformatycznym.

Wpisu w rejestrze stanu cywilnego dokonuje kierownik urzędu stanu cywilnego lub zastępca kierownika urzędu stanu cywilnego. 3. Dostęp do rejestru stanu cywilnego mają minister właściwy do spraw wewnętrznych, kierownik urzędu stanu cywilnego, zastępca kierownika urzędu stanu cywilnego oraz, w zakresie sprawowanego nadzoru – wojewoda. Tak jak dotychczas, rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy w urzędach stanu cywilnego jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.

Rejestr stanu cywilnego w postaci elektronicznej pozwoli na uproszczenie dostępu do odpisów aktu stanu cywilnego, bowiem odpisy aktu urodzenia, aktu małżeństwa, czy też aktu zgonu będą mogły być wydane w każdym dowolnie wybranym przez obywatela Urzędzie Stanu Cywilnego, a nie jak dotychczas jedynie w tym, w którym w postaci papierowej były dokumentu stanu cywilnego przechowywane. Dotychczasowe akty stanu cywilnego w formie papierowej mają być sukcesywnie przenoszone do systemu teleinformatycznego.

1 marca 2015 roku powstanie także elektroniczny rejestr dowodów osobistych, do którego dostęp będą mieć urzędy gmin. Pozwoli to na złożenie w dowolnej gminie wniosku o wydanie dowodu osobistego. Wniosek będzie można wysłać także elektronicznie. Wprowadzony zostanie także nowy wzór dokumentu dowodu osobistego nie zawierający już informacji o adresie zameldowania, kolorze oczu i wzroście, a także bez skanu podpisu posiadacza dowodu, sam format dokumentu pozostanie w niezmienionej postaci.

Podobnie jak dotychczas, Ustawa wskazuje także, że zgłoszenia urodzenia dziecka dokonuje się w terminie 21 dni od dnia sporządzenia karty urodzenia, a w przypadku gdy dziecko urodziło się martwe – w terminie 3 dni od dnia sporządzenia karty martwego urodzenia. Zgłoszenia urodzenia dokonują matka lub ojciec dziecka posiadający pełną zdolność do czynności prawnych. Matka lub ojciec dziecka, którzy ukończyli 16 lat, dokonują zgłoszenia urodzenia, jeżeli posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. W pozostałych przypadkach zgłoszenia urodzenia dokonują przedstawiciel ustawowy lub opiekun matki. Zgłoszenia urodzenia można dokonać przez pełnomocnika. Zgłoszenie urodzenia dokumentuje się w formie protokołu, który jest podpisywany przez osobę zgłaszającą i kierownika Urzędu Stanu Cywilnego.

Ustawa wprowadza zapis, że osoba zgłaszająca urodzenie składa oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla dziecka. Wybrane imię lub imiona nie mogą być zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej oraz nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub nieprzyzwoitego. I tu nowość: niezależnie od obywatelstwa i narodowości rodziców dziecka wybrane imię lub imiona mogą być imionami obcymi. Ponadto, można wybrać imię, które nie wskazuje na płeć dziecka, ale w powszechnym znaczeniu jest przypisane do danej płci.

Kierownik urzędu stanu cywilnego odmówi przyjęcia oświadczenia o wyborze imienia lub imion dziecka, jeżeli wybrane imię lub imiona są w formie zdrobniałej lub mają charakter ośmieszający lub nieprzyzwoity lub nie wskazują na płeć dziecka, kierując się powszechnym znaczeniem imienia, i wybiera dziecku imię z urzędu, w formie decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu wykonaniu, z adnotacją zamieszczoną w akcie urodzenia o wyborze imienia z urzędu.

Podobnie jak dotychczas, rodzice mogą złożyć przed wybranym kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego albo przed konsulem oświadczenie o zmianie imienia lub imion dziecka zamieszczonych w akcie urodzenia w terminie 6 miesięcy od dnia jego sporządzenia. Zmiana imienia może polegać na zastąpieniu wybranego imienia innym imieniem, zastąpieniu dwóch imion jednym imieniem lub odwrotnie, dodaniu drugiego imienia, zmianie pisowni imienia lub imion lub zmianie kolejności imion dziecka.

Kolejną nowością jest zliberalizowana możliwość przyjęcia przez kierownik Urzędu Stanu Cywilnego oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński poza urzędem stanu cywilnego. Dotychczas obowiązujące przepisy także przewidywały taką możliwość, jednak musiały istnieć ku temu uzasadnione powody. Nowa ustawa w art. 85 wskazuje, że na wniosek osoby zamierzającej zawrzeć małżeństwo kierownik urzędu stanu cywilnego przyjmuje oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński poza urzędem stanu cywilnego w okręgu rejestracji stanu cywilnego, w którym jest on właściwy, jeżeli wskazane we wniosku miejsce zawarcia małżeństwa zapewnia zachowanie uroczystej formy jego zawarcia oraz bezpieczeństwo osób obecnych przy składaniu oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński. Dodatkowo osoby wstępujące w związek małżeński będą musiały uiścić opłatę dodatkową w kwocie 1000 zł, która to opłata stanowić będzie dochód gminy.

Wskazać także należy, że tego typu opłatę dodatkową będą musiały ponieść osoby, które chcą zawrzeć związek małżeński bez podawania przyczyn. Osoby, które na gruncie poprzedniej ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego spełniały wymogi do udzielenia im ślubu poza urzędem, przez co były zwolnione z ponoszenia kosztów takiej czynności, także według przepisów nowej Ustawy nie będą musiały dokonywać wspomnianej opłaty dodatkowej z udzielenie im małżeństwa poza lokalem USC..

Ustawa przewiduje 6-miesięczny okres przejściowy. Oznacza to, że urzędy stanu cywilnego od 1 marca 2015 r. jeszcze przez 6 miesięcy wdrażania nowego systemu będą mogły pracować równolegle – na starych i nowych zasadach. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o dowodach osobistych, ustawy o ewidencji ludności oraz ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego. Zmiany polegają na przesunięciu o dwa miesiące terminu wejścia w życie trzech ustaw wprowadzających System Rejestrów Państwowych, co oznacza, że przepisy Ustawy wejdą w życie 1 marca 2015 r.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 2014, poz. 1741)