Służebność przesyłu - konserwacja urządzeń bez zgody właściciela

Przeczytaj także: Prace na urządzeniach przesyłowych a brak zgody właściciela

Wobec niechęci starostów do korzystania z możliwości wywłaszczenia przez ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, przewidzianego w art. 124 ust. ustawy z dnia 2 kwietnia 2014 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2014 r. poz. 518 – tekst jednolity, z późn. zm.), najbardziej efektywną metodą okazuje się droga sądowa.

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 5 marca 2014 roku prawo górnicze i geologiczne (Dz.U. z 2014 r. poz. 613 – tekst jednolity, z późn. zm.), przedsiębiorca przesyłowy, jeśli wykaże, że cudza nieruchomość lub jej część jest niezbędna do wykonywania działalności regulowanej ustawą, może żądać umożliwienia korzystania z tej nieruchomości lub jej części przez czas oznaczony, za wynagrodzeniem. Samo postępowanie w tego typu sprawie przed sądem powszechnym, w zależności od różnego rodzaju czynników (sposób procedowania sądu, ilość materiału dowodowego, ilość koniecznych ekspertyz itd.) trwać może w pierwszej instancji nawet dwa lata.

Aby jednak już na samym początku postępowania móc przeprowadzić konieczne prace konserwacyjne, w pozwie przeciwko właścicielowi nieruchomości o ograniczenie jego prawa własności, w oparciu o przepisy art. 730 § 1, 7301 § 1 oraz 755 § 1 pkt 1 k.p.c., zamieścić należy wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania w taki sposób, by umożliwić przedsiębiorcy przesyłowemu w odpowiednim czasie przeprowadzenie prac konserwacyjnych. Należy przy tym m.in. dokładnie oznaczyć zakres planowanych robót, powierzchnię nieruchomości podlegającą zajęciu, drogę dojazdu do urządzeń (instalacji), wyjaśnić przyczynę, dla której konieczne jest niezwłoczne ich przeprowadzenie, wyjaśnić stopień uciążliwości planowanych prac dla właściciela nieruchomości. Sąd powinien rozpatrzyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia bezzwłocznie, nie później niż w terminie jednego tygodnia od dnia jego wpływu do sądu. Należy jednak pamiętać, że ten termin ma charakter instrukcyjny, w praktyce więc sądy rozpoznają wnioski o udzielenie zabezpieczenia zasadniczo w czasie do jednego miesiąca od dnia ich wpływu. Postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia sąd z urzędu nadaje klauzulę wykonalności.

Jeśli przeciwnik procesowy wniesie zażalenie na postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, przedsiębiorcy przesyłowemu przysługuje możliwość wniesienia odpowiedzi na takie zażalenie. Należy pamiętać, że postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia w takiej sytuacji jest nadal wykonalne, o ile sąd nie wstrzyma jego wykonalności na wniosek skarżącego. Sądy drugiej instancji mają obowiązek rozpoznać zażalenie niezwłocznie, co w praktyce w związku z koniecznością doręczenia pism stronom i przekazania akt sprawy sądowi drugiej instancji potrwać może nawet do dwóch – trzech miesięcy.

Gdy potrzeba konserwacji lub naprawy urządzeń przesyłowych jest na tyle pilna, że ze względów bezpieczeństwa publicznego przedsiębiorca przesyłowy nie może czekać na udzielenie zabezpieczenia jego roszczeniu, w oparciu o treść art. 424 k.c. może on uwolnić się od ewentualnych szkód powstałych po stronie właściciela nieruchomości na skutek nagłej interwencji.