Zamówienia publiczne: zastosowanie zamówienia z wolnej ręki

Przeczytaj także: Zamówienia publiczne: rozróżnienie stosowania terminów wniesienia odwołania

Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych w uchwale z dnia 19 maja 2014 r., sygn. akt KIO/KD 46/14 (LEX nr 1483897) stwierdziła, iż: „zamówienie w trybie z wolnej ręki może być więc udzielone tylko w takim zakresie, w jakim wymagana jest natychmiastowa jego realizacja, przy czym zamawiający powołując się na tę przesłankę nie może udzielić zamówienia w zakresie przekraczającym konieczność natychmiastowego wykonania zamówienia. ”

Wyżej cytowana uchwała została wydana na podstawie stanu faktycznego, w którym doszło do wypowiedzenia dotychczasowej umowy łączącej strony. Umowa ta była zawarta po wyłonieniu wykonawcy w postępowaniu przetargowym. Zamawiający zawarł umowę z nowym wykonawcą w drodze zamówienia z wolnej ręki. Umowa ta była zawarta na długi okres, tj. na 27 miesięcy. W związku z powyższym Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że: „w tym konkretnym stanie faktycznym z uwagi na charakter usługi (konieczność zapewnienia czystości w środkach komunikacji miejskiej) jej świadczenie nie mogło zostać przerwane. Nie oznacza to jednak, iż zaistniała natychmiastowa konieczność wykonania całego zamówienia. Zamawiający zobowiązany był zapewnić wykonanie usługi, jej ciągłość, udzielając zamówienia w trybie niekonkurencyjnym, jedynie na czas niezbędny do wyłonienia kolejnego wykonawcy już w trybie konkurencyjnym. Przesłanka ta wskazuje bowiem nie na pilną konieczność zawarcia umowy, ale na konieczność jej natychmiastowego wykonania. Dlatego też w oparciu o tę właśnie przesłankę niemożliwe jest zawarcie umowy wieloletniej, a w tym przypadku taka sytuacja ma miejsce.”

Wynika z powyższego, iż zamówienie z wolnej ręki może zostać udzielone na podstawie art. 67 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych, w przypadku gdy dojdzie do wypowiedzenia umowy przez jedną ze stron. Jednakże tylko pod warunkiem, iż na zamawiającym ciąży obowiązek ciągłej realizacji zamówienia, które dotychczas wykonywał wykonawca na podstawie wypowiedzianej umowie. Zamawiający w tym trybie może udzielić wykonawcy zamówienia na krótki okres, tj. na okres trwania postępowania przetargowego, w którym zamawiający wyłoni nowego wykonawcę. Zamówienie z wolnej ręki ma charakter wyjątkowy oraz tym trybem nie można zastępować podstawowego trybu wyłaniania wykonawcy, jakim jest przetarg. Czyli zmawiający nie może udzielić wykonawcy tożsamego zamówienia, jakiego by udzielił przeprowadzając postępowanie przetargowe. Zamówienie z wolnej ręki ma służyć zamawiającemu na uzyskanie doraźnej pomocy, dlatego też okres tej pomocy musi być krótki. Nie można w drodze tego trybu przetargowego, wyłaniać wykonawcy, który realizowałby zamówienie przez okres dłuższy niż czas trwania przyczyny będącej podstawą przeprowadzenia zamówienia z wolnej ręki.