Badanie pracowników alkomatem dozwolone?

Przeczytaj także: Badanie alkomatem w zakładzie pracy jest już możliwe

Tryb sprawdzania czy pracownik spożywał alkohol określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U. 1983 nr 25 poz. 117). Zgodnie z § 8 ww. rozporządzenia kierownik zakładu pracy jest obowiązany na żądanie pracownika zapewnić przeprowadzenie badania stanu trzeźwości pracownika.

Oznacza to, że pracodawca nie może nikogo zmusić do poddania się badaniu alkomatem. Pracownik ma prawo odmówić. W takim przypadku, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy, pracodawca ma obowiązek nie dopuścić pracownika do pracy. Należy mu wtedy wydać w dowolnej formie polecenie służbowe zaprzestania wykonywania obowiązków służbowych. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji o niedopuszczeniu pracownika do pracy powinny być podane pracownikowi do wiadomości.

Pracownik natomiast może zażądać badania alkomatem, gdy chce udowodnić swoją trzeźwość. Zgodnie z orzecznictwem pracodawca, który nie dopuścił pracownika do pracy ma obowiązek umożliwić mu wykazanie trzeźwości (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2000 r. w sprawie o sygn. I PKN 589/99).

Na marginesie należy wskazać, że w razie odmowy poddania się badaniu alkomatem możliwe jest dowodzenie w toku postępowania sądowego stanu nietrzeźwości lub stanu po spożyciu alkoholu pracownika za pomocą innych dowodów, w szczególności na podstawie zeznań świadków oraz nagrań z monitoringu.

Brak zgody pracownika na przebadanie alkomatem nie stawia pracodawcy na straconej pozycji. Na podstawie zgodnie z art. art.17 ust. 3 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Innymi słowy, brak zgody rodzi po stronie pracodawcy prawo wezwania policji celem przebadania pracownika na okoliczność zawartości alkoholu. W takim przypadku pracownik nie może sprzeciwić się badaniu.

Zgodnie z art. 108 § 2 Kodeksu pracy za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę pieniężną. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń.

Niezależnie od możliwości zastosowanie wobec pracownika kary porządkowej, ciężkim naruszeniem obowiązków pracowniczych jest stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwym, spożywanie alkoholu w miejscu i czasie pracy – nawet jeżeli jest to jednorazowa nietrzeźwość pracownika. Czyn ten może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeks pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1983 r. sygn. I PRN 74/83).