Walne zgromadzenie: osobiście czy przez pełnomocnika?

Przeczytaj także: Spółka akcyjna - uprawnienia akcjonariuszy

Tak określone prawo korporacyjne akcjonariusza funkcjonuje w dwóch płaszczyznach, tj. prawie akcjonariusza do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, w tym zawiera się między innymi uprawnienie do obecności akcjonariusza na walnym oraz wypowiadania się w jego toku, jak również prawa głosowania nad podejmowanymi przez walne zgromadzenie uchwałami. W związku z możliwością wykonywania omawianego uprawnienia przez pełnomocnika, nie ma ono charakteru stricte osobistego.

Art. 412 § 3 KSH wskazuje, że pełnomocnik wykonuje wszystkie uprawnienia akcjonariuszy na walnym zgromadzeniu, chyba że treść pełnomocnictwa stanowiłaby odmiennie. Oznacza to, że jeśli akcjonariusz, chciałby w jakikolwiek sposób ograniczyć zakres umocowania pełnomocnika, musiałoby to bezpośrednio wynikać z treści pełnomocnictwa.

Swobodę reprezentacji pośredniej chroni dodatkowo zastrzeżenie, iż nie można umownie, tj. np. w statucie spółki, ograniczać prawa akcjonariusza do ustanowienia pełnomocnika na walnym zgromadzeniu, ani w zakresie skorzystania przez niego z samego prawa, ani też pod względem ilości ustanowionych pełnomocników. Przepis ten ma więc charakter bezwzględnie obowiązujący. Podobnie, zgodnie z wyżej przytoczonym przepisem, nic nie stoi na przeszkodzie, aby pełnomocnik występując podczas walnego zgromadzenia spółki reprezentował więcej niż jednego akcjonariusza. Co istotne, przepis art. 412 § 5 KSH pozwala mu w takim wypadku na odmienne głosowanie z akcji każdego reprezentowanego przez niego akcjonariusza. Stąd też ten sam pełnomocnik będzie uprawniony do zagłosowania za podjęciem uchwały w imieniu i zgodnie z wolą jednego akcjonariusza i równocześnie przeciwko jej podjęciu w imieniu drugiego, którego właśnie zastępuje.

Patrząc jednak na powołaną powyżej regulację można jednak postawić pytanie, czy zgodnie z art. 412 § 1 KSH możliwe byłaby występowanie podczas walnego zgromadzenia akcjonariusza jednocześnie z ustanowionym przez siebie pełnomocnikiem, który reprezentowałby określony pakiet akcji posiadanych przez tego akcjonariusza. W takiej sytuacji, każdy z nich mógłby zabierać głos w dyskusji, jak również głosować ze wskazanej części akcji należących do owego akcjonariusza. Na gruncie przepisów kodeksu spółek handlowych sprzed nowelizacji, która dokonała się w 2008 roku, zdecydowana większość komentatorów prawa opowiadała się za niedopuszczalnością przyjęcia takiego stanowiska. Wskazywano, że takie rozwiązanie mogłoby prowadzić do sytuacji, w której akcjonariusz oraz jego pełnomocnik głosowaliby z jednego pakietu akcji akcjonariusza w sposób różny, co w ich ocenie nie znajduje poparcia w przepisach prawa. Wskazywano, że akcjonariusz może wykonywać prawo głosu jedynie jednolicie, tj. jednakowo ze wszystkich posiadanych przez siebie akcji.

Tymczasem, ustawą z 5.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi wprowadzono nowy art. 411³ KSH, zgodnie którym akcjonariusz może głosować odmiennie z każdej z posiadanych akcji.

Przepis ten literalnie wyraża uprawnienie akcjonariusza do zróżnicowanego głosowania z jednego pakietu akcji, odchodząc tym samym od zasady, że na walnym zgromadzeniu głosują akcjonariusze a nie akcje. Regulacja ta znajduje uzasadnienie także w brzmieniu art. 411 KSH, wskazującego, że akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Jak podnosi się w doktrynie powyższy przepis zdaje się wiązać prawo głosu akcjonariusza z pojedynczą akcją, nie zaś samym akcjonariuszem. Na gruncie tego przepisu, możliwe jest więc, aby jeden akcjonariusz głosował z każdej swojej akcji odmiennie. Przepisu zakazującego stosowania takich praktyk akcjonariuszy w kodeksie spółek handlowych nie znajdziemy.

Wprowadzone rozwiązanie ma swój wymiar funkcjonalny i może odpowiadać dobrze pojmowanemu interesowi akcjonariusza. Można bowiem wyobrazić sobie taką sytuację, w której akcjonariusz będzie związany zobowiązaniem konkretnego działania, w ramach określonego pakietu akcji, a z pozostałych akcji zagłosować zgodnie ze swoją wolą. W przypadkach, kiedy dla podjęcia uchwały potrzebne byłoby określone kworum mógłby zaś zagłosować tylko z konkretnej części akcji, tak aby do podjęcia uchwały doszło, on zaś głosując z pozostałej części, pozostałby neutralny.

Biorąc pod uwagę przepis art. 411³ KSH i wynikającego z niego uprawnienie do oddania różnych głosów z posiadanych przez siebie akcji oraz prawo do występowania na walnym zgromadzeniu osobiście albo przez pełnomocnika można przyjąć za uzasadnione stanowisko, zgodnie z którym, z części akcji prawo głosu może wykonywać akcjonariusz, a z części ustanowiony pełnomocnik. Umożliwienie odmiennego głosowania z każdej akcji może prowadzić do sytuacji, że pełnomocnik będzie głosował odmiennie z różnych pakietów akcji posiadanych przez akcjonariusza.