Zwłoka w wykonaniu umowy wzajemnej cz. I

Przeczytaj także: Zwłoka w wykonaniu umowy wzajemnej cz. II

Zwłoka to nie jest zwykłe opóźnienie w spełnieniu świadczenia – zwłoka to opóźnienie zawinione przez dłużnika. Jeżeli więc ustalimy, że dłużnik nie spełnia swojego świadczenia z przyczyn od niego niezależnych, wstrzymajmy się raczej z opisanymi niżej krokami. W takiej sytuacji możemy jednak obciążyć dłużnika odsetkami ustawowymi, o ile spóźnione świadczenie ma charakter pieniężny (odsetki ustawowe należą się bowiem wtedy już w razie niezawinionego opóźnienia dłużnika).

Pierwszym krokiem, który musimy podjąć po ustaleniu, że nasz dłużnik dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania wzajemnego, jest wyznaczenie mu odpowiedniego terminu do spełnienia jego świadczenia. Termin odpowiedni to termin realny, umożliwiający dłużnikowi rzeczywiste wywiązanie się ze swojego zobowiązania. Co w sytuacji, gdy wyznaczymy dłużnikowi termin nieodpowiedni (zbyt krótki)? Nasze późniejsze oświadczenie o odstąpieniu od umowy będzie, niestety, bezskuteczne.

Po drugie, razem z wyznaczeniem dłużnikowi odpowiedniego terminu musimy wyraźnie zastrzec, że w razie jego bezskutecznego upływu będziemy mogli odstąpić od umowy. Jeżeli nie poczynimy tego zastrzeżenia – późniejsze oświadczenie o odstąpieniu także będzie bezskuteczne.

Jeśli dłużnik spełni swoje świadczenie w wyznaczonym mu przez nas odpowiednim terminie, to osiągnęliśmy swój cel. Uzyskaliśmy to, co chcieliśmy uzyskać, zawierając umowę. Jeżeli nasz kontrahent świadczenia nie spełni – możemy od umowy odstąpić. Odstępujemy od umowy, składając po prostu dłużnikowi stanowcze oświadczenie o odstąpieniu. I tyle. Nie musimy zaś w żadnym wypadku uzyskiwać zgody dłużnika na odstąpienie przez nas od umowy.

Odstąpienie wywiera co do zasady skutek w przeszłości – umowa uważana jest za nigdy nie zawartą, a strony mają sobie nawzajem zwrócić wszystko to, co do tej pory świadczyły. Można jednak umownie uregulować skutek odstąpienia jedynie na przyszłość. W pewnych typach umów (np. w umowach o roboty budowlane) uregulowanie skutku odstąpienia jedynie na przyszłość pozwala nam zaoszczędzić trudów kłopotliwych rozliczeń za już spełnione świadczenia.