Zadatek i co dalej?

Przeczytaj także: Odstąpienie od umowy a zwrot zadatku

Skutki prawne dania zadatku aktualizują się w pełni wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swojego zobowiązania z przyczyn, za które ponosi wyłączną odpowiedzialność. Wierzyciel może wtedy od umowy odstąpić – i to bez wyznaczania dodatkowego terminu (o odstąpieniu po upływie wyznaczonego terminu od umowy wzajemnej pisałem tu).

Jeżeli wierzyciel odstępuje od umowy, a dłużnik wcześniej wręczył mu określony zadatek, wierzyciel może zadatek zachować. W sytuacji zaś, gdyby to ów wierzyciel dał dłużnikowi zadatek, wierzyciel, odstępując od umowy, może zażądać od dłużnika dwukrotności danego mu zadatku. Może się tak zdarzyć szczególnie wtedy, gdy umowa „wzmacniania” zadatkiem jest umową wzajemną (czym jest umowa wzajemna – przeczytasz tutaj).

W wypadku wykonania umowy przez strony, zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała (pełni więc wtedy funkcję zbliżoną do zaliczki). Gdyby zaś nie dało się zaliczyć zadatku na poczet świadczenia, ulega on zwrotowi (np. w sytuacji, gdy zadatek stanowił sumę pieniężną, a świadczenie dłużnika było świadczeniem niepieniężnym). W razie więc wykonania umowy przez strony, skutki prawne zadatku w zasadzie nie ujawniają się zupełnie.

Zwrot zadatku jest obowiązkowy również wtedy, gdy umowa została przez strony rozwiązania w drodze ich porozumienia (nie myl tego z odstąpieniem od umowy, które ma charakter jednostronny). Zadatek należy zwrócić także w sytuacji, gdy niewykonania zobowiązania przez dłużnika nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.