Egzekucja długów: jak ją przyśpieszyć?

Przeczytaj także: Jak odzyskać należność po wykreśleniu spółki z rejestru?

Forma oświadczenia o poddaniu się egzekucji

Zgodnie z treścią art. 777 § 1 pkt 4 - 6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (dalej określana jako „kpc”), tytułem egzekucyjnym jest akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji na rzecz oznaczonego wierzyciela. Forma aktu notarialnego dla oświadczenia dłużnika zastrzeżona została pod rygorem nieważności. W przypadku, gdy oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji ma być swoistym zabezpieczeniem wykonania umowy, wystarczy, że formą aktu notarialnego objęte jest samo oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji, które może stanowić odrębny od samej umowy dokument.

Rodzaje oświadczeń o poddaniu się egzekucji

W aktualnym stanie prawnym kodeks postępowania cywilnego wymienia trzy rodzaje oświadczeń o poddaniu się egzekucji:

1. Akt notarialny uregulowany w art. 777 § 1 pkt 4 kpc

Na podstawie przytoczonego wyżej przepisu można wyróżnić następujące elementy, które powinno zawierać oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 4 kpc:

• określenie dłużnika i wierzyciela;
• oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji;
• precyzyjne określenie świadczenia dłużnika (obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej), w tym podanie podstawy prawnej obowiązku (np. wskazanie umowy, z której wynika obowiązek)
• termin spełnienia świadczenia lub zdarzenie, od którego uzależnione jest jego wykonanie.

2. Akt notarialny uregulowany w art. 777 § 1 pkt 5 kpc

Przepis ten wyróżnia następujące elementy, które powinno zawierać oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 5 kpc:

• określenie dłużnika i wierzyciela;
• oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji;
• oznaczenie świadczenia pieniężnego (do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej);
• określenie zdarzenia, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku;
• określenie terminu, w którym wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu.

Jak wynika z powyższego, zasadniczą różnicą pomiędzy art. 777 § 1 pkt 4 i art. 777 § 1 pkt 5 kpc jest zakres świadczeń, które można na ich podstawie egzekwować – na podstawie pkt 4 może to być zarówno zapłata kwoty pieniężnej, jak i wydanie rzeczy oznaczonych co do gatunku lub rzeczy indywidualnie oznaczonej, podczas gdy pkt 5 dotyczy wyłącznie obowiązku zapłaty sumy pieniężnej. Inny jest również sposób oznaczania kwoty świadczenia pieniężnego – w przypadku pkt 4 kwota ta musi być konkretnie wskazana, natomiast w przypadku pkt 5 wystarczy określić górną granicę wysokości świadczenia lub wskazać klauzulę waloryzacyjną (np. walutową lub indeksową).

Charakterystyczną cechą aktu notarialnego określonego w art. 777 § 1 pkt 5 jest obowiązek wskazania terminu, w którym wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu. Po upływie tego terminu akt notarialny traci status tytułu egzekucyjnego. Nie oznacza to jednak, że traci on jednocześnie cechy dokumentu urzędowego. A zatem nawet po upływie wskazanego w akcie notarialnym terminu na nadanie mu klauzuli wykonalności, stanowić on może podstawę do wydania nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym (art. 485 § 1 pkt 1 kpc), jeśli zawiera treść mogąca uzasadnić podstawę prawną dochodzonego roszczenia.

3. Akt notarialny uregulowany w art. 777 § 1 pkt 6 kpc.

Analiza tego przepisu pozwala wyróżnić następujące elementy, które powinno zawierać oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 6 kpc:

• określenie stron aktu;
• oświadczenie osoby, której rzecz, wierzytelność lub prawo jest obciążone hipoteką lub zastawem, która nie jest dłużnikiem osobistym, o poddaniu się egzekucji z obciążonej nieruchomości, wierzytelności lub prawa, w celu zaspokojenia wierzyciela, na rzecz którego ustanowiono zabezpieczenie;
• określenie wysokości wierzytelności podlegającej zaspokojeniu (oznaczonej wprost, do wysokości określonej kwoty lub za pomocą klauzuli waloryzacyjnej);
• określenie okoliczności upoważniających wierzyciela do prowadzenia egzekucji;
• określenie terminu, w którym wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu.

W przypadku tego rodzaju aktu notarialnego zakres egzekucji ograniczony jest do składników majątku dłużnika rzeczowego, na których ustanowiono zabezpieczenie.