Egzekucja komornicza z udziału w spółce z o.o.

Przeczytaj także: Zbycie udziałów w spółce z o.o. a rozliczenie dopłaty

Zajęcie udziałów powoduje zajęcie świadczeń związanych z udziałem, takich jak przypadająca wspólnikowi część zysku (art. 191 ksh), należne dłużnikowi sumy na skutek umorzenia udziału w całości lub części (art. 199 ksh), wypłaty wynikające z obniżenia kapitału (art. 264 ksh), części majątku należne mu na skutek likwidacji (art. 286 ksh). Zajęcie udziałów nie narusza uprawnień dłużnika do jego świadczeń należnych mu od spółki, jak wynagrodzenie, lub innych świadczeń pieniężnych i niepieniężnych wynikających z umowy spółki. Zajęcie nie ma też wpływu na wzajemne stosunki między wspólnikiem a spółką.

Zajęcie nie pozbawia dłużnika uprawnień ze sfery korporacyjnej i organizacyjnej w stosunku do spółki (uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, prawa głosu na walnym zgromadzeniu, biernego i czynnego prawa wyborczego, prawa przeglądania ksiąg, żądania wyjaśnień od zarządu). W uchwale z 14 września 2005 r. (sygn. III CZP 57/05) Sąd Najwyższy interpretując art. 910² § 1 i § 2 k.p.c. wyjaśnił, że wierzyciel nie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników na mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów w spółce z o.o.

Jeżeli samo zajęcie udziałów nie daje wierzycielowi dostatecznych podstaw do uzyskania zaspokojenia swojej wierzytelności, może on wystąpić o zarządzenie ich sprzedaży przez sąd. Kodeks postępowania cywilnego ustanawia ogólną zasadę, że egzekucję sądową można kierować do zbywalnych składników majątku dłużnika. Art. 831 § 1 pkt 3 K.p.c. (Dz. U. z 1964 r. nr 43, poz. 296 ze zm.), przewiduje, że nie podlegają egzekucji prawa niezbywalne, chyba że możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu. Pomimo ograniczeń przewidzianych w umowie spółki, udziały posiadają charakter zbywalny. Choć wymóg uzyskania zgody zgromadzenia wspólników i zarządu spółki w istotny sposób ogranicza możliwość rozporządzenia udziałami, to wspólnik i tak posiada możliwość np. sprzedania swoich udziałów. Ponadto ograniczenia zbywalności wynikają z umowy spółki, co jak wynika z przywołanego przepisu, nie stanowi przeszkody do kierowania egzekucji do udziałów.

W oparciu o regulację umowy spółki nie jest możliwe całkowite wyłączenie zbycia udziałów w spółce z o.o. Art. 182 § 1 K.s.h. wyraźnie przewiduje, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału, umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Wyłączenie zbywalności nie jest zaś dopuszczalne.

Poza tym już z przepisów K.s.h. wynika, że ograniczenia w zbywalności udziałów nie stoją na przeszkodzie w prowadzeniu egzekucji z tych praw. Art. 185 § 1 Kodeksu szczegółowo reguluje kwestie sprzedaży egzekucyjnej udziału, którego zbycie umowa spółki uzależnia od zgody spółki lub w inny sposób ogranicza.

Należy zaznaczyć, że określenie w/w kwestii będzie zależne od trybu, w jakim prowadzona jest egzekucja z udziałów w spółce. W przypadku, gdy umowa spółki ogranicza sprzedaż udziałów spółki zastosowanie znajdzie art. 911³ k.p.c. w zw. z art. 185 k.s.h. W przypadku, gdy umowa spółki nie uzależnia zbycia udziałów spółki od zgody spółki, ani nie ogranicza w inny sposób prawa do zbycia udziałów zastosowanie znajdą przepisy działu IVA k.p.c., w szczególności art. 911³ k.p.c.

Jak wskazuje art. 911⁶ § 3 k.p.c. zasadą jest, że sprzedaż udziałów w spółce z o.o. następuje w drodze licytacji według przepisów o egzekucji z ruchomości, przy zachowaniu postanowień art. 911⁷ k.p.c. Tryb sprzedaży udziałów w spółce z o.o. zależy od kwestii, czy umowa spółki uzależnia zbycie udziałów od zgody spółki albo w inny sposób ogranicza zbycie udziałów. Możemy zatem wyróżnić regulację ogólną zbycia zajętych udziałów zawartą w kodeksie postępowania cywilnego oraz tryb szczególny sprzedaż zajętych udziałów określony w art. 185 k.s.h., który to tryb dotyczy przypadków, gdy umowa spółki ogranicza prawo zbycia udziałów w spółce z o.o.

Do zaspokojenia wierzyciela w drodze sprzedaży udziału w spółce z o.o. według art. 185 k.s.h. dochodzi, jeżeli umowa spółki uzależnia od zgody spółki lub w inny sposób ogranicza zbycie udziałów wspólnika. Należy zaznaczyć, że w/w przepis uprawnia spółkę do przedstawienia osoby, która nabędzie zajęte udziały.

W odróżnieniu od trybu sprzedaży zajętych udziałów w spółce z o.o. uregulowanego w k.p.c., cenę udziałów w spółce z o.o. określa sąd rejestrowy, który w miarę potrzeby może zasięgnąć opinii biegłego (art. 185 § 1 k.s.h.).

Nabywca udziału w spółce z o.o. uzyskuje tytuł własności o charakterze pierwotnym. Nie przejmuje więc żadnych obciążeń poprzedniego właściciela,