Zwrot towaru - oprogramowania zakupionego w Internecie

Przeczytaj także: Zakupy online: reklamacja towaru nie zawsze możliwa

Odstąpienie od umowy zawieranej na odległość

Jeżeli konsument zdecyduje się odstąpić od umowy, zwrot towaru powinien nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni. Takiego uprawnienia nie można wyłączyć w regulaminie sklepu internetowego ani w żaden inny sposób. Przedmiot powinien zostać zwrócony w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zasadniczym celem prawa odstąpienia jest bowiem zapewnienie konsumentowi możliwości sprawdzenia, ew. przymierzenia i wypróbowania nabytego przedmiotu. W rezultacie zgodnie z orzecznictwem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów sprzedawca nie może np. żądać, aby zwracany produkt był nieużywany, w oryginalnym, nienaruszonym stanie lub był zwracany w nieotwartym opakowaniu. Co więcej, według stanowiska Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dopuszczalny jest zwrot laptopa, nawet jeśli użytkownik zainstalował na nim system operacyjny, celem jego wypróbowania (por. wyrok TSUE z dnia 3 września 2009 r., C-489/07 w sprawie Pia Messner v. Firma Stefan Krüger).

Prawo odstąpienia nie dotyczy jednakże wszystkich rodzajów produktów. W określonych przypadkach przepisy wyłączają możliwość zwrotu towarów zakupionych na odległość, co zgodnie z art. 10 ust. 3 punkt 2 ustawy z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny (dalej „Ustawa”) dotyczy m.in. nagrań audio lub wideo zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania. Wprowadzenie takiego ograniczenia jest zrozumiałe, dane zapisane na takich nośnikach można bowiem łatwo skopiować, co stwarzałoby konsumentowi szerokie pole do nadużyć.

Pobierz, a potem zrezygnuj z transakcji

W kontekście powyższego wyłączenia rodzi się jednak pytanie, jak ocenić możliwość zwrotu programu komputerowego lub innej cyfrowej treści zakupionej i pobranej przez Internet? Czy uaktywnienie hiperłącza inicjującego pobieranie oprogramowania na dysk urządzenia, z którego korzysta konsument, należy traktować jako równoznaczne z rozpakowaniem płyty CD/DVD i czy powinno to prowadzić do wyłączenia możliwości odstąpienia od umowy?

Za takim stanowiskiem przemawiają silne argumenty natury racjonalnej. Nieuczciwy konsument może „kliknąć” odpowiedni link, pobrać i zainstalować program, a następnie zainicjować procedurę zwrotu, nie odinstalowując jednocześnie zakupionego produktu, aby móc dalej z niego korzystać w sposób nieuprawniony. Nasuwa się przy tym wątpliwość, jak w takim przypadku miałby właściwie wyglądać zwrot tak zakupionego oprogramowania? Czy jest w ogóle możliwe, by na gruncie obowiązujących przepisów traktować „zwrot” programu komputerowego na równi ze zwrotem produktów mających postać materialną? Odsyłanie pliku instalacyjnego drogą e-mailową byłoby przecież oczywistym absurdem, a zatem zwrot musiałby raczej polegać po prostu na skasowaniu z dysku pobranej wcześniej treści. Zakładałoby to jednak - w razie braku odpowiednich rozwiązań technologicznych – daleko posuniętą wiarę w uczciwość konsumenta, co z oczywistych przyczyn stanowiłoby rozwiązanie trudne do zaakceptowania ze względów biznesowych.

Sprzedaż w internecie jak sprzedaż tradycyjna

Tym niemiej, wysnuwanie w tym zakresie analogii do tradycyjnego obrotu produktami mającymi materialny substrat nie jest zupełnie pozbawione racjonalnego uzasadnienia. Do podobnego zabiegu uciekł się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w głośnym wyroku z dnia 3 lipca 2012 roku w sprawie UsedSoft GmbH przeciwko Oracle International Corp. (sprawa C-128/11). Co prawda postawione Trybunałowi pytania dotyczyły instytucji wyczerpania praw autorskich do programu komputerowego warunkowanej dokonaniem na terenie Wspólnoty pierwszej sprzedaży kopii programu komputerowego przez uprawionego lub za jego zgodą.

Tym niemniej część poczynionych w tej sprawie spostrzeżeń miała charakter bardziej uniwersalny i dotyczyła ogólnej oceny elektronicznego (tj. niematerialnego) obrotu programami komputerowymi w sieci. Zdaniem Trybunału sprzedaż programu komputerowego na płycie CD-ROM czy DVD jest z ekonomicznego punktu widzenia podobna do pobrania programu w internecie, ponieważ transmisja on-line powinna być postrzegana jako funkcjonalny odpowiednik wydania nośnika materialnego. Kontynuując ten wątek rozważań Trybunał konsekwentnie dopuścił wyczerpanie prawa autorskiego do niematerialnego obrotu oprogramowaniem pod warunkiem, że początkowy nabywca kopii programu komputerowego dokonując jego odsprzedaży równocześnie dezaktywuje (skasuje) kopię oprogramowania pobraną na własny komputer.

Można oczywiście pokusić się o próbę przeniesienia przedstawionej wyżej argumentacji na grunt art. 10 ust. 3 punktu 2 Ustawy i w rezultacie pozbawienia konsumenta prawa do odstąpienia od umowy sprzedaży oprogramowania dostarczanego poprzez internet w formie niematerialnej. Sokoro bowiem wspomniany przepis wyłącza możliwość odstąpienia od umowy sprzedaży treści cyfrowych zapisanych na nośnikach materialnych, to – przyjmując rozumowanie zaproponowane przez Trybunał w sprawie UsedSoft przeciwko Oracle - wyłączenie to powinno znaleźć zastosowanie również do elektronicznego obrotu takimi treściami w internecie.