Zamówienia publiczne: opłata od skargi na orzeczenie KIO niekonstytucyjna

Przeczytaj także: Zamówienia publiczne: quasi protest

Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2014 r. (sygn. akt SK 12/13) TK orzekł, że jeden z kontrowersyjnych przepisów dotyczących opłaty od skargi na orzeczenie KIO, tj. art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, a co za tym idzie, ogranicza prawo wykonawców do obrony swoich racji przed sądem. Zgodnie ze znienawidzonym przez wykonawców przepisem opłata stosunkowa od skargi wynosiła 5% wartości przedmiotu zamówienia, z zastrzeżeniem, że nie mogła przekraczać 5 milionów złotych.

Niekonstytucyjność przepisu spotkała się z pozytywnymi komentarzami środowiska wykonawców, ale należy się zastanowić, czy decyzja TK faktycznie wpłynie na polepszenie pozycji przedsiębiorcy w postępowaniu odwoławczym. Nie zapominajmy bowiem, że samo stwierdzenie przez TK niekonstytucyjności art. 34 ust. 2 ustawy, nie stanowi gwarancji rozsądnie opłaconego prawa wykonawców do sądu. Wręcz przeciwnie, w odniesieniu do całej grupy mniejszych, lokalnych zamówień publicznych, to orzeczenie TK spowoduje zamknięcie szans na skuteczną obronę wykonawców przed sądem.


Przepis utracił moc obowiązywania 28 kwietnia 2014 r., tj. w dniu ogłoszenia wyroku TK w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 545). Równolegle nie pojawiło się jednak żadne rozwiązanie, które faktycznie zmieniłoby sytuację wykonawców i sprawiło, że ułatwienia w dochodzeniu ich praw przed sądem miałyby realny charakter. W obecnym stanie prawnym, ułatwienie upatrywane w orzeczeniu TK to jedynie fikcja, ponieważ od skargi do sądu okręgowego na orzeczenie KIO wykonawcy każdorazowo będą musieli uiszczać opłatę stałą w wysokości pięciokrotnego wpisu od odwołania do KIO. Dotychczas opłata ta była zróżnicowana, w zależności od etapu postępowania. Obecnie, po wprowadzeniu zasady 5-krotności wysokości wpisu do KIO opłata będzie uzależniona jedynie od rodzaju i przedmiotu postępowania.

Wpis od odwołania wynosi odpowiednio dla dostaw i usług 7.500 zł w postępowaniach o wartości poniżej progów unijnych i 15.000 zł. w tzw. postępowaniach unijnych. Wartość ta jest większa w przypadku postępowań na roboty budowlane i wynosi odpowiednio 10.000 zł i 20.000 zł. Powyższe oznacza, że w przypadku wydania przez KIO orzeczenia, a którym wykonawca się nie zgadza, aby wnieść skargę do sądu, każdorazowo musiał liczyć się z wydatkiem rzędu 37.500 zł lub 75.000 zł dla dostaw i usług oraz 50.000 zł. lub 100.000 zł dla robót budowlanych. I tak kwotę 75.000 zł będzie musiał zapłacić np. wykonawca chcący walczyć przed sądem o wybór swojej oferty np. sprzątania szpitala o wartości 600 tyś zł. Firma ubiegająca się o remont szkoły za 200.000 zł musiałaby zapłacić 50.000 zł wpisu sądowego.

Przedstawione rozwiązanie, będące bezpośrednim skutkiem utraty mocy obowiązywania przez art. 34 ust. 2 ustawy o kosztach cywilnych jest niewielką zmianą jakościową wobec dotychczasowego stanu prawnego, i zdaje się nie uwzględniać specyfiki rynku zamówień publicznych. Warto chociażby wspomnieć o licznych zamówieniach o wartości przekraczającej progi unijne, które z uwagi na swój przedmiot są podzielone na części, czy odpowiednio pakiety i zadania. W takim przypadku, pomimo nieznacznej wartości danej części zamówienia, wpis od odwołania, a co za tym idzie wartość opłaty od skargi, mogą być nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do wartości samego pakietu. Żaden mały, czy średni przedsiębiorca nie zaryzykuje utraty kwoty przekraczającej przewidywany zysk z realizacji zamówienia.