Weksel in blanco jako forma zabezpieczenia umowy

Przeczytaj także: 10 sposobów na weksel in blanco

Podpis wystawcy weksla

Weksel musi zostać podpisany przez wystawcę. Ta prosta czynność niesie ze sobą doniosłe skutki. Określa osobę zobowiązaną do zapłaty. Z pozoru czysta formalność, niemniej w praktyce rodząca wiele problemów. Wystawcą może być tak jak w przypadku remitenta zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. W tym pierwszym przypadku podpis musi spełniać trzy zasadnicze warunki: musi być własnoręczny, obejmować co najmniej nazwisko wystawcy, być umieszczony pod treścią weksla. W imieniu osoby fizycznej może podpisać weksel jej pełnomocnik uprawniony do zaciągania zobowiązań wekslowych. Podpis pełnomocnika musi być odręczny oraz wskazywać, w czyim imieniu został złożony. Jeżeli wystawcą weksla jest jednostka organizacyjna, musi być odciśnięta pieczęcią nazwa firmy wraz z jej statusem prawnym (sp. z o.o., SA). Podpisy osób uprawnionych muszą być złożone pod pieczęcią. Podpisanie weksla zgodnie z zasadą reprezentacji ma niezwykle istotne znaczenie. Jeśli nie zostanie zachowany wymóg reprezentacji łącznej lub podpisu dokona osoba nieuprawniona, to ona, a nie spółka, będzie zobowiązana z weksla. Ryzyko jest więc duże. Taki sam skutek nastąpi, jeśli na wekslu nie znajdzie się oznaczenie osoby prawnej, która go wystawia, a jedynie podpisy osób uprawnionych do jej reprezentacji. Upraszczając, podpisujący musi zadbać o to, aby wyraźnie z treści wynikało, że podpisuje się za spółkę, a nie za samego siebie.

Termin zapłaty

Określenie terminu zapłaty nie jest co prawda obowiązkowym elementem weksla in blanco, ale jeśli już zdecydujemy się na jego wskazanie, musimy uważać. Prawo wekslowe zna cztery rodzaje terminów płatności weksla. Weksel może być płatny: za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, po dacie lub w oznaczonym dniu. Co do zasady termin płatności weksla in blanco nie zostanie określony w ostatni z wymienionych wyżej sposób. Przede wszystkim należy jednak pamiętać o tym, że określenie terminu inaczej niż przewiduje to ustawa będzie nieważne. W szczególności termin płatności nie może być określony przez wskazanie konkretnego zdarzenia, jak np. upadłość czy likwidacja wystawcy. Termin płatności musi być też jeden dla całej sumy wekslowej. Nieważne są weksle, których suma jest płatna ratami.

Klauzule wekslowe

Klauzule wekslowe nie są konieczne do ważności weksla, ale określają sposób księgowania, rodzaj kosztów, charakter zobowiązania i są pomocne w procesie dochodzenia roszczeń z weksla. Jednoznacznie określają, do czego zobowiązał się wystawca. Są to brzmiące dosyć archaicznie lakoniczne zapisy, które z uwagi na swoją naturę mogą zostać łatwo to zignorowane. Wywołują jednak odczuwalne konsekwencje prawne, dlatego warto przynajmniej pobieżnie przyjrzeć się ich rodzajom, przynajmniej tym najczęściej stosowanym w wekslach in blanco:

• klauzula „bez protestu”, inaczej „bez kosztów” – zawarcie tej klauzuli oznacza, że w przypadku odmowy zapłaty sumy wekslowej posiadacz weksla bez konieczności oprotestowania – tzn. bez obowiązku sporządzenia aktu notarialnego zwanego protestem weksla – będzie uprawniony do przedłożenia zwrotnym dłużnikom wekslowym, indosantom i poręczycielom;
• klauzule „tylko na rzecz” i „ale nie na jego zlecenie” – oznaczają zakaz sprzedaży weksla przez indos, który jest specyficzną formą przeniesienia praw z weksla;
• klauzula „kaucyjny” – określa rodzaj i przeznaczenie weksla, jest wskazówką, by nie księgować tego weksla jako zapłaty, tylko pozabilansowo jako zabezpieczenie.

Deklaracja wekslowa

Niezwykle ważną czynnością dla dłużnika wekslowego jest podpisanie jasnej i szczegółowej deklaracji wekslowej. Deklaracja taka to najskuteczniejszy instrument ochronny przed nieuczciwym posiadaczem papieru wartościowego. Jest to porozumienie normujące sposób, w jaki wierzyciel wekslowy, tj. remitent, wypełni weksel. Może być zawarte w sposób wyraźny lub dorozumiany, pisemny lub ustny. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest spisanie treści deklaracji i to w dwóch egzemplarzach – po jednym dla każdej ze stron. Przyjmuje się, że deklaracja wekslowa nie ma charakteru wekslowego, ale jest umową cywilnoprawną, związaną pośrednio z wekslem. Wypełnienie weksla in blanco może być tylko wówczas uważane za niezgodne z wolą, jeżeli sprzeciwia się wyraźnie oświadczonej wobec wierzyciela woli dłużnika. Jako porozumienie wekslowe deklaracja powinna być podpisana przez obie strony stosunku wekslowego. Podpisanie deklaracji wekslowej tylko przez dłużnika jest bezcelowe, a niestety zdarza się w praktyce bardzo często. Bardzo ważne jest precyzyjne określenie rodzaju zobowiązania lub zobowiązania, którego wykonanie wystawca weksla zabezpiecza przez jego podpisanie.