Kryterium jakości dla zamówień publicznych - usługi

Przeczytaj także: Zamówienia publiczne w nowych realiach prawnych

Z kolei art. 91 ust. 3 pzp stanowi, że kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej.

W odniesieniu do zamówień publicznych, których przedmiotem są dostawy, zastosowanie kryterium jakości do oceny ofert nie budzi wątpliwości. Nic nie stoi na przeszkodzie ku temu, by zamawiający żądał od wykonawcy przykładowo certyfikatu jakości dla danych produktów. Jak natomiast – w świetle art. 91 ust. 3 pzp – stosować kryterium jakości w stosunku do usług? Skoro kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, to jak prawidłowo ocenić jakość świadczonych przez niego usług?

W wyroku z dnia 20 czerwca 2013 r., sygn. akt KIO 1314/14, Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła jednoznacznie, że „z treści przepisu art. 91 pzp wynika, iż kryteria oceny ofert mogą dotyczyć wyłącznie przedmiotu zamówienia. Chociaż lista kryteriów nie jest listą wyczerpującą i zamawiający może określić własny zestaw kryteriów, to kryteria nie mogą być dowolne i uznaniowe ani dawać zamawiającemu nieograniczonej swobody arbitralnego wyboru oferty. Kryteria muszą być sformułowane obiektywnie, odnosić się wyłącznie do przedmiotu zamówienia i należy je stosować jednakowo wobec wszystkich oferentów.”

Jakość jest pojęciem trudnym do określenia, w zasadzie niemierzalnym. Na ten temat wypowiedziała się Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 6 stycznia 2010 r., sygn. akt KIO/UZP 1804/09 podnosząc, iż "(...) z natury swojej kryterium jakościowe, w tym przypadku dotyczące jakości realizowanej usługi, zawiera w sobie pewną dozę subiektywizmu. Normy ISO definiują jakość jako ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi decydujących o zdolności wyrobu do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywanych potrzeb.” Zastosowanie tego kryterium wymaga w związku z tym szczegółowego opisu sposobu jego oceny, aby zminimalizować ryzyko dowolności oceny oferty.

Możliwość zastosowania pozacenowych kryteriów oceny ofert zależy przede wszystkim od rodzaju usługi będącej przedmiotem zamówienia. Przykładowo, w sytuacji gdy mamy do czynienia z dużą rozpiętością przedmiotu zamówienia nic nie stoi na przeszkodzie ku temu, by zamawiający zastosował niektóre z kryteriów, o których mowa w art. 91 ust. 2 pzp – takich jak jakość – w sytuacji, gdy przedmiotem zamówienia jest jakiś „produkt”, przez który rozumieć należy rzecz lub też zdarzenie. Mając sprecyzowane wymagania co do „produktu” wytwarzanego w ramach usługi można opisać kryteria na tyle precyzyjnie, by wykonawcy byli w stanie zaoferować wymagany produkt. Jeżeli natomiast usługa ma na celu wykonanie rzeczy bardziej złożonych, zastosowanie może mieć kryterium parametrów technicznych. Termin realizacji zamówienia również może być dodatkowym kryterium oceny ofert.

Należy przy tym pamiętać, iż prawidłowe zastosowanie innych kryteriów niż cena musi zapewnić równe traktowanie wykonawców poprzez możliwość obiektywnej oceny. Ocena wykonawców nie może zależeć od subiektywnej oceny członków komisji przetargowej. Jedynie kryteria obiektywne, czyli takie, dla których wynik punktowy będzie zawsze taki sam, niezależnie od tego, kto będzie dokonywał oceny, gwarantują równe traktowanie wykonawców oraz zapewniają zgodność postępowania zamawiającego z art. 7 ust. 1 pzp.

Przykładowe zastosowanie kryterium jakości do oceny ofert zawiera opracowanie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego pt. Kryteria wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie – rekomendacje dla beneficjentów realizujących projekty indywidualne”, Warszawa 20 lipca 2010r. (http://www.pois.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Documents/20100720_Kryteria_wyboru_ofert_pozacenowe.pdf). Opracowanie to zawiera propozycje kryteriów oceny ofert wraz z opisem, które mogą być źródłem inspiracji dla zamawiających. Zamawiający winni dobierać kryteria oceny ofert (w tym podkryteria) stosownie do właściwości przedmiotu zamówienia oraz własnych indywidualnych preferencji, pamiętając jednak, że cena jest kryterium obligatoryjnym. Należy również przestrzegać zasady, aby dobrane kryteria (i podkryteria) odnosiły się do przedmiotu zamówienia (były związane z przedmiotem zamówienia i uzasadnione jego specyfiką) oraz służyły wyborowi oferty najkorzystniejszej ekonomicznie.

Dla kryterium jakości twórcy opracowania przewidzieli następujący opis:
Jakość:

• dostępność kluczowego personelu (24 h na dobę, 365 dni w roku, czas reakcji itp.)
• obsługa klienta (komunikacja z zamawiającym, helpdesk)
• organizacja zespołu (czytelność podziału ról i zakresu odpowiedzialności członków zespołu, przypływ informacji pomiędzy członkami zespołu, koordynacja realizacji zamówienia przez kierownika)
• zastępowalność kluczowego personelu (choroba, urlop itp.)
• organizacja kontroli jakości (plan zapewnienia i kontroli jakości, zasada czterech oczu)
• planowane zaangażowanie sił i środków (w tym ludzkich, finansowych) zamawiającego
• zastosowana metodyka prowadzenia projektu (realizacji zamówienia).

W zależności od przedmiotu zamówienia powyższy opis kryterium jakości może znaleźć analogiczne zastosowanie jako inspiracja dla zamawiającego.