Odpowiedzialność materialna pracownika a weksel in blanco

Przeczytaj także: Weksel in blanco od pracownika: będzie zakaz

Weksel jest papierem wartościowym. Pracodawca posiadający prawa do weksla może domagać się od pracownika zapłaty sumy określonej w wekslu lub wpisać wymaganą sumę w wekslu in blanco. W razie braku dobrowolnej zapłaty ze strony pracownika, pracodawca może w sposób stosunkowo prosty i szybki dochodzić jej na drodze sądowej a potem egzekucyjne. W taki sposób pracodawca unika często długotrwałych postępowań przed Sądem Pracy, a co jeszcze ważniejsze, zostaje zwolniony z konieczności wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz wysokości spowodowanej przez niego szkody. Możliwe jest również zbycie weksla przez pracodawcę osobie trzeciej. Wówczas nabywca weksla, jeżeli nabył go w dobrej wierze, może dochodzić pełnej kwoty wyrażonej w wekslu, nawet, jeżeli została przez pracodawcę źle wpisana!

Prawo pracy nie odnosi się wprost do zagadnienia podpisywania przez pracowników weksli oraz zawierania umów wekslowych. Brak jest zapisów wyraźnie dopuszczających bądź wyłączających możliwość stosowania weksli. Brak ograniczeń mógłby wskazywać, że nie ma przeszkód dla pełnego stosowania weksli w celu zabezpieczenia przyszłych roszczeń pracodawcy. Z powyższego wynika jednak także, że pracownik nie ma obowiązku podpisywać takiego weksla. Podpisanie weksla jest zatem wyłącznie indywidualną kwestią ustalaną pomiędzy konkretnym pracodawcą z konkretnym pracownikiem.

Problem możliwości zawierania weksli w stosunkach wynikających z prawa pracy był i jest nadal przedmiotem wielu dyskusji. Swoje stanowisko w tej sprawie zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2011r. W uzasadnieniu w/w wyroku Sąd Najwyższy wskazywał, iż przepisy i zasady prawa pracy, wykluczają wystawienie weksla gwarancyjnego jako środka zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w mieniu pracodawcy, co oznacza, że taki weksel jest nieważny z mocy prawa (Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2011 r., II PK 159/10). Brak jest jednak gwarancji, że rozstrzygający sprawę inny sąd, podzieli powyższe stanowisko Sądu Najwyższego.

W ostatnim czasie także organy ustawodawcze postanowiły rozwiązać istniejące wątpliwości. W Sejmie trwają prace nad przepisami zakazującymi takich praktyk. Proponowane zmiany przewidują, że wystawienie weksla lub oświadczenie pracownika o poddaniu się egzekucji, a także uznanie przez pracownika długu, które mają na celu zabezpieczenie przyszłych roszczeń pracodawcy ze stosunku pracy, będzie nieważne. Nieważność takiego weksla obejmie każdego jego posiadacza. W efekcie nie będzie można dochodzić zaspokojenia wekslowego na jego podstawie. Za złamanie zakazu mają być nakładane wysokie grzywny.

W obecnie obowiązującym stanie prawnym pracodawca ma już zagwarantowany szereg możliwości związanych z dochodzeniem od pracownika wyrządzonych przez niego szkód. Powierzając pracownikowi przedmioty wartościowe - czy nawet gotówkę, pracodawca może zadbać o swoje interesy zawierając z pracownikiem stosowną umowę o odpowiedzialności materialnej. Także kierując pracownika na szkolenie lub studia, pracodawca może się zabezpieczyć podpisując z pracownikiem umowę regulującą problem ewentualnych rozliczeń w razie ustania stosunku pracy pomiędzy stronami albo nieuzasadnionego zaprzestania kształcenia przez pracownika.