Odpowiedzialność cywilna przewoźnika jako element przetargowy

Przeczytaj także: Siła wyższa w polskim prawie przewozowym

Podwykonawcy – jak się zabezpieczać?

Zgodnie z art. 3 Konwencji CMR i art. 5 Prawa przewozowego przewoźnik ponosi odpowiedzialność za podwykonawców i zlecanie im przewozu nie przenosi na nich odpowiedzialności. Warunki ubezpieczeń OCP często uwzględniają ochronę za szkody powstałe w czasie przewozów wykonywanych przez podwykonawców, jednakże zazwyczaj zawierają bardzo niekorzystne zastrzeżenie, aby list przewozowy był wystawiany na przewoźnika (ubezpieczającego).

W takich przypadkach udzielana przez zakłady ubezpieczeń ochrona jest iluzoryczna, bowiem w list przewozowy są zazwyczaj wpisywani podwykonawcy, nie zaś przewoźnicy zlecający im przewóz, co zwalnia ubezpieczycieli z odpowiedzialności. Aby zatem uzyskać w swojej polisie realne pokrycie dla szkód powstałych w czasie przewozów wykonywanych przez podwykonawców, powinna ona uwzględniać: ochronę ubezpieczeniową za szkody rzeczowe w towarze powstałe w czasie przewozu przez podwykonawców, zniesienie obowiązku wpisywania ubezpieczającego (przewoźnika) w list przewozowy.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa nadawcy, angażowanie przez przewoźnika podwykonawców jest więc niekorzystne, gdyż przy standardowych konstrukcjach polis OCP, odpowiedzialność za ewentualne szkody będzie obciążać przewoźnika, nie zaś jego ubezpieczyciela. Angażowanie przez przewoźnika podwykonawców jest niekorzystne również dlatego, że przewoźnicy często nie dokonują należytej weryfikacji podwykonawców, co może powodować utratę towaru w sytuacji, gdy zlecenie trafi w ręce oszusta podszywającego się pod podwykonawcę. Ważne jest również to, żeby przewoźnik zastrzegał w zleceniach, że podwykonawca nie może zlecać przewozu przewoźnikom dalszym. Da to możliwość monitorowania przewozu przez nadawcę i przewoźnika – przy dalszych zleceniach będzie to mało możliwe.

Pojazdy w polisie OCP

Wpisywanie do polis pojazdów, którymi jest przewożony towar jest również niekorzystne, gdyż stanowi przesłankę do wielu „zabiurkowych” odmów odszkodowań. Także w sytuacji, gdy w polisie będą wpisane pojazdy, a przewóz będzie realizowany innymi pojazdami (nie wpisanymi do polisy OCP), zakład ubezpieczeń odmówi odszkodowania. To, że pojazd zepsuł się, albo nie dojechał na czas i dlatego użyto innego nie będzie miało znaczenia – taki przewóz nie jest objęty ochroną ubezpieczeniową.

Niedbalstwo kosztuje

Zakłady ubezpieczeń zwykle nie ponoszą swojej odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek rażącego niedbalstwa. Jest to bardzo niekorzystne, gdyż może to znacznie ograniczać ochronę ubezpieczeniową z polisy OCP. Za rażące niedbalstwo zakłady ubezpieczeń mogą bowiem uznać praktycznie każde działanie lub zaniechanie działania przewoźnika, np. naruszenie przepisów prawa drogowego, niewłaściwe zabezpieczenie towaru, błędne ustawienie temperatury przewozu i wiele innych, co zwykle wiąże się z odmową odszkodowania.

Dlatego polisa OCP powinna bezwzględnie chronić za szkody powstałe wskutek rażącego niedbalstwa – poprawi to bezpieczeństwo zarówno przewoźnika, jak też nadawcy towaru.

Uchodźcy i imigranci

Większość polis OCP znajdujących się na rynku nie uwzględnia ochrony za szkody spowodowane przez uchodźców i imigrantów. Jest to również bardzo niekorzystne, gdyż za tego typu szkody odpowiedzialność ponosi przewoźnik i na nim będzie spoczywał obowiązek pokrycia szkody. Szczególnie jest to niebezpieczne w przypadku przewożenia artykułów żywnościowych, bowiem stwierdzenie przez odbiorcę lub służby kontrolujące w naczepie uchodźców lub imigrantów najczęściej dyskwalifikuje towar w całości. Szkody z tego tytułu, jakie może ponieść nadawca towaru mogą być zatem znacznych rozmiarów.

W przypadku wykonywania przewozów artykułów żywnościowych, szczególnie w rejonach narażonych na migracje (Grecja, Turcja, Francja-Wielka Brytania), polisa OCP powinna bezwzględnie obejmować ochroną tego typu szkody.

Świadectwa ATP

Zakłady ubezpieczeń często wymagają, aby pojazdy przeznaczone do przewozu towarów w kontrolowanej temperaturze (tzw. szybko psujących się) posiadały ważne świadectwa ATP. Co w tym zakresie należy wiedzieć? Po pierwsze, zapisy o ATP odwołują do Konwencji ATP, ponadto Konwencja ATP określa wymogi dotyczące środków transportu używanych do przewozu towarów szybko psujących się oraz warunki dotyczące temperatur, ale dla wybranych towarów żywnościowych (zał. 2 i 3 do Konwencji ATP), przewóz nie wszystkich towarów żywnościowych szybko psujących się podlega Konwencji ATP.

Niezależnie od powyższego należy liczyć się z tym, że w przypadku postawienia przez zakład ubezpieczeń wymogu posiadania ważnego świadectwa ATP, brak takiego świadectwa ATP może spowodować brak odpowiedzialności ubezpieczyciela z polisy OCP. Dlatego przy przewozie tego typu towarów należy zadbać o to, aby pojazdy posiadały ważne świadectwa ATP, albo polisa OCP nie narzucała takiego obowiązku. To drugie rozwiązanie jest o tyle uniwersalne, że nawet w przypadku, gdy certyfikat ATP utraci ważność, nie ma to negatywnego wpływu na ochronę z polisy OCP.