Większe prawa e-konsumenta

Przeczytaj także: E-handel: prawa konsumentów lepiej chronione

Projekt nowej ustawy stanowi implementację dyrektywy 2011/83/EC o prawach konsumenta. Państwa członkowskie były zobowiązane wcielić nowe regulacje w życie do 13 grudnia 2013 roku, a nowe prawo ma obowiązywać w całej Unii Europejskiej od 13 czerwca 2014 roku. Regulacje, implementujące zapisy dyrektywy 1999/44/WE o sprzedaży konsumenckiej zostaną wcielone do Kodeksu cywilnego.

Głównym celem projektu ustawy jest usystematyzowanie i ujednolicenie przepisów dotyczących umów zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość (np. przez Internet), których wartość przekracza równowartość 10 euro, w szczególności kwestii prawa odstąpienia od umowy, obowiązków informacyjnych przedsiębiorcy, a także formalnych wymogów umów zawieranych z konsumentami.

Projekt ustawy zawiera postanowienia dotyczące podstawowych obowiązków przedsiębiorców, które muszą zostać spełnione przed zawarciem każdej umowy z konsumentem (np. przedsiębiorca będzie zobligowany otrzymać wyraźną zgodę konsumenta na każdą dodatkową płatność w związku z realizacją zamówienia lub jeżeli przedsiębiorca korzysta ze specjalnej infolinii w celu kontaktowania się z konsumentem, koszt połączenia nie może przekroczyć standardowych stawek danego operatora).

Projekt ustawy rozszerzył katalog informacji, które powinny zostać udzielone konsumentowi przed zawarciem umowy na odległość oraz szczególnych obowiązków przedsiębiorcy w przypadku zawarcia takiej umowy. Przedsiębiorca jest zobowiązany udzielić konsumentowi wymaganej informacji na papierze lub, jeżeli konsument wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku.

Wydłużony zostanie termin do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny z 10 do 14 dni. Termin ten będzie jednolity w każdym państwie członkowskim. Konsument będzie mógł to zrobić przy pomocy ustandaryzowanego formularza odstąpienia od umowy. W nowej ustawie rozstrzygnięta zostanie jednoznacznie kwestia rozliczeń związanych odstąpieniem przez konsumenta od umowy - przedsiębiorca będzie zobowiązany zwrócić konsumentowi wszelkie płatności związane z realizacją zamówienia nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Konsument poniesie jedynie bezpośrednie koszty zwrotu towaru. Jeżeli przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta o jego prawie do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny, termin na odstąpienie do umowy przedłuży się z 14 dni do 12 miesięcy. Dla porównania, w chwili obecnej termin ten wynosi 3 miesiące, co uwidacznia jasno praktyczne znaczenie planowanej zmiany dla rynku e-commerce.

Przedsiębiorca będzie miał obowiązek zapewnić, iż konsument, który zawarł z nim umowę na odległość wyraźnie potwierdzi, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Przedsiębiorca, który prowadzi sklep on-line lub świadczy inne usługi drogą elektroniczną, powinien informować konsumenta o ograniczeniach dotyczących dostarczania oraz akceptowanych sposobach płatności na swojej stronie internetowej.

Ponadto, projekt przewiduje daleko idące zmiany również w innych ustawach. Przede wszystkim zmieniona zostanie definicja konsumenta zawarta w art. 221 Kodeksu cywilnego, która ma fundamentalne znaczenie dla wyznaczenia granic obrotu B2C, a co za tym idzie zakresu stosowania przepisów dotyczących ochrony konsumenta. Definicja konsumenta została rozszerzona i zgodnie z jej nowym brzmieniem, „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”. Ponadto, zgodnie z par. 2 nowej treści art. 22 1 Kodeksu cywilnego, „Przepisy o ochronie konsumentów stosuje się również do osoby fizycznej, która dokonując czynności związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, działa także w celu niezwiązanym z tą działalnością i cel ten przeważa”. Subtelna zmiana par. 1 omawianego artykułu, przejawiająca się dodaniem wyrażenia „z przedsiębiorcą” jest pozytywna i powinna zminimalizować pole do nadużyć interpretacyjnych związanych z definiowaniem drugiej strony umowy zawieranej z konsumentem. Inaczej należy ocenić dodanie do art. 22 1 KC paragrafu 2. W praktyce ustalenie, jaki cel przeważa w przypadku np. prawnika nabywającego komputer, który będzie używany zarówno do celów służbowych, jaki i prywatnych może okazać się bardzo trudne.

Kolejna zmiana dotyczy ustawy o sprzedaży konsumenckiej, która zostanie zastąpiona nowymi przepisami w Kodeksie cywilnym. Ujednolicone zostaną przepisy dotyczące odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej. Ustawodawca zdecydował się zrezygnować z równoległego modelu odpowiedzialności profesjonalnego sprzedawcy wynikającego z ustawy o sprzedaży konsumenckiej opartego na koncepcji niezgodności towaru z umową, w związku z czym od momentu wejścia w życie nowelizacji obowiązywał będzie jeden reżim odpowiedzialności (rękojmi) za jakość rzeczy sprzedanej oparty na koncepcji wady. Odpowiedzialność sprzedawcy w umowach z udziałem konsumentów będzie nadal wykazywać pewne odrębności, ale usystematyzowanie pojęć i zawarcie ich w jednej ustawie, powinno wpłynąć pozytywnie na obrót konsumencki.

Nowe przepisy mogą stać się pewnym wyzwaniem dla rynku e-commerce, a przedsiębiorcy, będą zmuszeni do podjęcia trudu dostosowania swych regulaminów i praktyki do nowych wymogów. Z drugiej jednak strony, doprecyzowanie przepisów w zakresie obowiązków informacyjnych oraz ujednolicenie ich treści na terenie całej Unii Europejskiej może wpłynąć pozytywnie na świadczenie usług transgranicznych przez polskich przedsiębiorców.