Międzynarodowy przewóz towarów - szkoda

Przeczytaj także: Kiedy przewoźnik odpowiada za kradzież towaru w transporcie?

Osoba uprawniona, może pisemnie zażądać, aby w razie odnalezienia towaru w ciągu roku od wypłaty odszkodowania zawiadomiono ją o tym. W przypadku, gdy towar faktycznie zostanie odnaleziony, może ona w ciągu 30 dni od zawiadomienia żądać jego wydania. Wówczas osoba taka powinna zwrócić odszkodowanie i zapłacić przewoźne. Zachowuje ona jednak uprawnienie do odszkodowania za szkodę powstałą w związku z opóźnieniem w dostawie oraz ewentualnym uszkodzeniem towaru.

O uszkodzeniu towaru mówimy w przypadku zmiany jego jakości lub walorów, która uniemożliwia prawidłowe korzystanie z towaru lub powoduje obniżenie jego wartości. Uszkodzenie może dotyczyć całości przesyłki lub jej części. Może ono mieć także różny stopień – od lekkiego uszkodzenia do całkowitego zniszczenia. Odszkodowanie za uszkodzenie towaru ustala się w oparciu o spadek wartości przewożonego towaru, przy czym maksymalnie może ono wynieść jego zadeklarowaną wartość. Inne odszkodowania w świetle Konwencji CMR nie należą się poszkodowanemu. Nie ma więc możliwości w tym wypadku dochodzenia utraconych korzyści.

Podkreślić należy, iż odpowiedzialność przewoźnika nie ma charakteru bezwzględnego. Może on się od niej zwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z winy osoby uprawnionej lub jako konsekwencja jej zlecenia, które nie wynikło z winy przewoźnika. Ponadto przesłankami wyłączającymi jego odpowiedzialność mogą być wada własna towaru lub okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Na marginesie należy wskazać, iż najczęściej spotykaną drogą ucieczki przewoźnika od odpowiedzialności jest powoływanie się na ostatnią z ww. przesłanek. Przykładowo przewoźnik stara się wykazać, że nie mógł on uniknąć ani zapobiec kradzieży przesyłki, której dokonano w czasie postoju pojazdu na parkingu. W świetle orzecznictwa kierowca mógł jednak uniknąć zdarzenia, gdyby zatrzymał pojazd na parkingu strzeżonym.

Konwencja CMR przewiduje także szereg wyłączeń odpowiedzialności przewoźnika w konkretnych sytuacjach, np. użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym; manipulowanie, ładowanie, rozmieszczanie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub odbiorcę albo osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy itp.

Przewoźnik nie może jednak w żadnym z powyższych wypadków zwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa.

W świetle Konwencji CMR odszkodowania w międzynarodowym transporcie drogowym może dochodzić osoba uprawniona. Niestety w samej Konwencji pojęcie osoby uprawnionej nie zostało dokładnie sprecyzowane, co spowodowało wiele problemów natury formalnej. W Polsce kwestia ta została rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy w dwóch orzeczeniach (orzeczenie z dnia 3 września 2003r., sygn. akt II CKN 415/01 oraz orzeczenie z dnia 5 grudnia 2003r., sygn. akt IV CK 264/02). Sąd Najwyższy stwierdził w nich, iż należy związać prawo do dochodzenia roszczeń z prawem do rozporządzania przesyłką. Zgodnie z przepisem art. 12 Konwencji CMR co do zasady uprawnienia do rozporządzania przesyłką przysługują nadawcy aż do momentu przekazania odbiorcy drugiego egzemplarza listu przewozowego, ewentualnie zażądania przez odbiorcę wydania mu przesyłki. Wraz z przekazaniem listu przewozowego odbiorcy przechodzą na niego uprawnienia do rozporządzania przesyłką. Należy więc stwierdzić, iż w większości przypadków uprawnionymi do dochodzenia odszkodowań za szkody powstałe w międzynarodowym transporcie drogowym będą odbiorcy, nie zaś nadawcy.

Na koniec należy zaznaczyć, iż dla dochodzenia roszczeń z tytułu umów o międzynarodowy przewóz towarów Konwencja CMR przewiduje termin 1 roku. W zależności jednak od okoliczności różne są daty rozpoczęcia biegu wspomnianego terminu. W przypadku częściowego zaginięcia towaru, jego uszkodzenia lub opóźnienia dostawy wspomniany termin należy liczyć od dnia wydania towaru przewoźnikowi. W przypadku całkowitego zaginięcia przesyłki termin ten należy liczyć od upływu 30 dni od umówionego terminu dostawy, a w razie jego braku od upływu 60 dni od daty wydania towaru przewoźnikowi. W pozostałych przypadkach (np. przy dochodzeniu przez przewoźników wynagrodzenia z tytułu przewozu) termin roczny liczymy od upływu 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy o przewóz towaru.

Liczne szkody w transporcie międzynarodowym powoduja ,iz firmy transportowe coraz bardziej przywiazują wagę do analizy zawartych umów ubezpieczenia także w przypadku gdy pojazdy są leasingowane a umowy ubezpieczenia zawierane są na podstawie pełnomocnictwa przez firmy leasigowe czy kredytowe .Warto zwrócić uwagę czy te ubezpieczenia są rzeczywiście najkorzystniejsze ,gdyż nie zawsze górę bierze interes klienta a interes firmy kredytowej czy leasingowej która bierze prowizje od firmy ubezpieczeniowej za każdą zawartą umowę.

Radosław Pluciński,