Umowa sprzedaży: rękojmia, gwarancja, niezgodność towaru z umową

Przeczytaj także: Prawa konsumenta. Nowe zasady rękojmi i gwarancji

Jak dokonać reklamacji?

Opierając się na definicji zaczerpniętej ze słownika języka polskiego reklamacja to zwrócenie się do dostawcy, producenta, wykonawcy usługi w sprawie ujawnionych wad towaru, niedokładności w dostawie, w rachunku, w wykonaniu usługi itp. z żądaniem naprawienia szkód. Pojęcie reklamacji, którego bardzo często potocznie używamy jest znacznym uproszczeniem i co ważne nie jest ono pojęciem wynikającym z języka prawnego. Zgodnie bowiem z polskim prawem kupujący może dochodzić roszczeń z umowy sprzedaży powołując się na rękojmię rzeczy sprzedanej, gwarancję bądź niezgodność towaru z umową.

Uprawnienia wynikające z rękojmi

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady rzeczy określone są w Kodeksie cywilnym. Przysługują one nabywcy rzeczy z mocy prawa. Odpowiedzialność z niniejszego tytułu ponosi zawsze sprzedawca, który odpowiada za wady fizyczne oraz prawne rzeczy.

O rękojmi za wady fizyczne rzeczy można mówić w sytuacji, gdy wada zmniejsza wartość lub użyteczność rzeczy (ze względu na określony umownie, wynikający z okoliczności bądź z przeznaczenia rzeczy cel), gdy rzecz nie ma określonych właściwości, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Natomiast w sytuacji, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, sprzedawca ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy. Należy jednocześnie pamiętać, że warunkiem skorzystania z rękojmi jest fakt, iż przy dokonywaniu zakupu kupujący nie wiedział o wadach rzeczy.

Z uprawnień wynikających z rękojmi może korzystać przedsiębiorca dokonujący zakupu od innego przedsiębiorcy (np. Jan Kowalski kupując samochód „na firmę” od Adama Nowaka działającego jako dealer samochodów osobowych), konsument dokonujący zakupu od innego konsumenta (np. Jan Kowalski kupując jako osoba fizyczna samochód od Adama Nowaka jako osoby fizycznej), czy też przedsiębiorca dokonujący zakupu od konsumenta (np. Jan Kowalski kupując samochód „na firmę” od Adama Nowaka jako osoby fizycznej).

Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego wyłącza możliwość korzystania z rękojmi w sytuacji, gdy konsument dokonuje zakupu od przedsiębiorcy (np. Jan Kowalski kupując jako osoba fizyczna samochód od Adama Nowaka działającego jako dealer samochodów osobowych). Konsument w takim wypadku swoje roszczenia opierał będzie na niezgodności towaru z umową, o czym będzie mowa poniżej.

Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupującemu przysługują następujące uprawnienia. Pierwszym z nich jest możliwość natychmiastowego odstąpienia od umowy. Drugim żądanie obniżenia ceny. Dodatkowo, jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku (według cech rodzajowych, właściwych dla większej liczby przedmiotów), kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Jeżeli natomiast przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości (według cech indywidualnych, właściwych tylko dla jednego przedmiotu), kupujący może żądać usunięcia wady. Kupujący wyznacza wtedy jednocześnie sprzedawcy odpowiedni termin na ustosunkowanie się do żądania z zagrożeniem, że po upływie terminu odstąpi od umowy.

Zawierając umowę sprzedaży strony mogą wyłączyć stosowanie w/w uprawnień. Wyłączenia takie znajdują się często nie w samej umowie, a w regulaminach zawierania umów czy też ogólnych warunkach umów stosowanych przez sprzedających. Dokonując więc zakupów, należy zwracać szczególną uwagę na istnienie wskazanych wyłączeń.

Kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez rok, a w przypadku budynków przez trzy lata od momentu, w którym rzecz została mu wydana. Jeśli chodzi o uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy to termin na dochodzenie uprawnień wynosi rok od dnia, w którym kupujący dowiedział się o wadzie.

Należy jednak pamiętać, że termin na zgłoszenie roszczenia sprzedawcy to miesiąc od chwili wykrycia wady, a po jego upływie kupujący traci wszelkie uprawnienia z tytułu rękojmi.

Przepisy Kodeksu cywilnego określają jednocześnie w sposób odmienny terminy dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi w przypadku sprzedaży między przedsiębiorcami. W takiej sytuacji kupujący ma obowiązek sprawdzenia rzeczy i niezwłocznego zawiadomienia sprzedającego o jej wadach. Jeżeli jednak wady ujawniły się później kupujący obowiązany jest zgłosić je niezwłocznie po ich ujawnieniu. Możliwe jest umowne skracanie terminu wolą stron. Takie skrócenie terminu będzie jednak bezskuteczne w sytuacji, gdy sprzedający zataił przed nabywcą wadę fizyczną rzeczy.

Z uprawnień wynikających z rękojmi rzeczy można korzystać niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.