Zmowy przetargowe: narzędzia przeciwdziałania

Przeczytaj także: Zmowy przedsiębiorców: UOKiK wszczął kolejne postępowania

Po pierwsze wskazać należy na zapisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z jej treścią jako porozumienie, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie konkurencji na rynku właściwym wskazano uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu, warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Jak wynika z powyższego, sankcjami obarczone są nie tylko działania, które wywołały efekt pożądany przez uczestniczące w zmowie podmioty, ale również samo działanie mające wywołać taki skutek. Wykrycie takich porozumień jest obowiązkiem Prezesa UOKiK, który w tym celu został wyposażony w uprawnienia i środki prawne dla przeprowadzenia stosownego badania.

W razie wykrycia przez Prezesa UOKiK postępowania naruszającego konkurencję, jest on uprawniony do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w wysokości nie większej niż 10 % przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Po drugie wskazać należy na uregulowania ustawy Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 3 p.z.p. zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. Ponadto, na podstawie art. 46 ust. 4a p.z.p. zamawiający jest uprawniony do zatrzymania złożonego wadium, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie nie przedłoży oświadczenia, że spełnia on warunki udziału w przetargu.

Po trzecie wskazać należy na art. 305 kodeksu karnego. Na jego podstawie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany oraz kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany.

Biorąc pod uwagę nieskuteczność funkcjonowania instytucji w obecnym kształcie, istnieją plany wprowadzenia nowych rozwiązań. W szczególności wskazać należy na propozycję nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych. Zawiera ona uszczegółowienie regulacji dotyczących powierzenia wykonania określonych prac podwykonawcom.

Zgodnie z nowo wprowadzanym art. 36 a i 36 b ustawy, zamawiający może nałożyć obowiązek osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych części zamówienia na roboty budowlane lub usługi, za wyjątkiem przypadku, w którym wykonawca powołuje się na zasoby innego podmiotu w celu wykazania spełnienia minimalnych warunków uczestnictwa w przetargu.

Ponadto, zamawiający może żądać wskazania przez wykonawcę we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub w ofercie, części zamówienia, której wykonanie zamierza powierzyć podwykonawcy lub podania przez wykonawcę firm proponowanych podwykonawców.

Regulacja ta ma na celu wejście przez zamawiającego w posiadanie informacji o podwykonawcach już na etapie przystępowania wykonawcy do przetargu. Teoretycznie uniemożliwić ma to jedną z metod doprowadzania do zmów przetargowych (a w każdym razie dać możliwość łatwiejszego dostępu do informacji o podmiotach w takie działania zaangażowanych), w których niektórzy wykonawcy w zamian za to, że godzą się nie składać ofert w przetargu, otrzymują do wykonania określone części zamówienia, działając jako podwykonawcy.

Jak wynika z powyższego, już w obecnym stanie prawnym istnieją mechanizmy, które pozwalają odpowiednim urzędom podjąć próby wyeliminowania zmów przetargowych. Problemem jest natomiast zbyt niska świadomość podmiotów przeprowadzających przetargi o technikach stosowanych przez wykonawców w zakresie zmów przetargowych oraz brak woli do przeanalizowania przesłanek dowodzących ich istnienia.