Prawo o zgromadzeniach: nowelizacja

Przeczytaj także: Zgromadzenia spontaniczne: rząd zmienia prawo

Mogliśmy wówczas zaobserwować wiele drastycznych starć uczestników manifestacji o zbliżonych i całkowicie odmiennych od siebie ideach i światopoglądach, jak również niezliczoną liczbę bójek demonstrantów z jednostkami Policji. Niewątpliwie, wspomniane wydarzenia ujawniły słabość instytucji uregulowanych w dotychczas obowiązującej ustawie z 5 lipca 1990 r. Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 1990 r., Nr 51, poz. 297 z późn. zm., dalej „Ustawa”). Jednakże, równocześnie stanowiły one impuls do zmiany Ustawy w celu uniknięcia w przyszłości sytuacji, które godzą w porządek publiczny, bezpieczeństwo uczestników manifestacji i osób postronnych, znajdujących się w miejscu manifestacji. Pomimo licznych sprzeciwów wyrażanych przez przedstawicieli różnych środowisk w trakcie konsultacji społecznych nad zmianą Ustawy, zmienione przepisy Ustawy weszły w życie począwszy od 9 listopada 2012 roku.

Jednym z fundamentalnych mechanizmów wprowadzonych w drodze ww. zmiany Ustawy jest zakazanie organizacji dwóch lub więcej zgromadzeń w tym samym miejscu i czasie, na tożsamych lub zbliżonych trasach przejścia w sytuacji, gdy nie jest możliwe ich oddzielenie lub odbycie w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu, zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. Powyższe rozwiązanie ma służyć ograniczeniu coraz częściej występujących niebezpiecznych sytuacji, w których rejestracja jednej manifestacji stanowi bodziec dla przeciwników tej manifestacji do organizacji kontrmanifestacji.

Na wypadek zaistnienia sytuacji, w których nie będzie możliwe równoczesne odbycie się zgromadzeń w tym samym czasie, miejscu i na tej samej bądź zbliżonej trasie przebiegu, zmienione przepisy Ustawy wyposażyły organ gminy w prawo do wezwania organizatora później zgłoszonego zgromadzenia do zmiany miejsca, czasu lub trasy przejścia uczestników zgromadzenia. Wskazane uregulowanie urzeczywistnia dobrze znaną wszystkim zasadę: „kto pierwszy, ten lepszy”, tzn. ten organizator zgromadzenia ma zagwarantowane pierwszeństwo organizacji zgromadzenia w danym miejscu i czasie, który pierwszy zawiadomi o organizacji tego zgromadzenia właściwy organ gminy. Wprowadzenie w życie tej zasady pozytywnie wpłynie na realizację konstytucyjnego prawa do zgromadzeń, jak i na poszanowanie bezpieczeństwa uczestników zgromadzeń i osób, które znajdują się w miejscu, gdzie odbywają się te zgromadzenia.

Aby uniknąć sytuacji, w których pomimo wezwania organu gminy, organizator zgromadzenia publicznego zgłoszonego później nie zmieni miejsca, czasu lub trasy przejścia jego uczestników, zmienione przepisy Ustawy przyznały organowi gminy prawo do wydania decyzji o zakazie organizacji zgromadzenia zgłoszonego później. Regulacja ta stanowi prymat ochrony porządku publicznego przed zamieszkami ulicznymi nad prawem każdego człowieka do zrzeszania się, wolności wyrażania poglądów i wypowiedzi.