Uprawnienia kupującego z tytułu niezgodności towaru z umową

Przeczytaj także: Odpowiedzialność sprzedawcy za niezgodność towaru z umową

Obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy

Dopiero w przypadku:

• jeśli kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany (gdyż ani naprawa, ani wymiana towaru nie są możliwe lub wymagają nadmiernych kosztów) albo
• jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub
• gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności

- wówczas ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Dopiero więc gdy stwierdzone zostanie, że naprawa bądź wymiana nie mogą zostać zrealizowane (co winien wykazać nabywca), kupujący zyskuje uprawnienie do obniżki ceny czy odstąpienia od umowy. Przy stwierdzeniu niezgodności towaru z umową, kupujący będzie zatem mógł realizować uprawnienia w ramach sekwencji pierwszej (naprawa albo wymiana), chyba że zaistnieją ww. przesłanki dające podstawę do skorzystania z uprawnień przewidzianych w sekwencji drugiej.

Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia przez kupującego. Czas ten może być uzgodniony przez strony albo może wynikać z okoliczności konkretnego przypadku (np. w przypadku ujawnienia się wady garnituru zamówionego przez pana młodego specjalnie na ślub, który ma się odbyć za 8 dni). W praktyce przyjmuje się, że wyznaczony przez kupującego „odpowiedni” termin do usunięcia nieprawidłowości przez sprzedawcę-wytwórcę to czas konieczny do naprawy, jednak nieprzekraczający 2 tygodni. W przypadku uznania reklamacji klienta za zasadną i zgody na naprawę towaru, warto jednak ustalić z nim na piśmie konkretny termin naprawy (np. w protokole reklamacyjnym). W przeciwnym razie zniecierpliwiony nabywca mógłby odstąpić od umowy z uwagi na brak naprawy w odpowiednim czasie.

Przykład:
Przykładem znacznych niedogodności dla nabywcy może być:

• naprawa, która wiąże się z koniecznością przyjazdu po odbiór naprawionego towaru z odległej miejscowości;
• pobyt nabywcy w szpitalu lub jego bardzo zły stan zdrowia;
• niemożność używania przez kupującego np. wózka inwalidzkiego bądź samochodu, którym codziennie kupujący dojeżdża do pracy, przez zbyt długi dla niego okres wymiany czy naprawy;
• notoryczność awarii danego produktu, uniemożliwiająca właściwe korzystanie z rzeczy i zmuszająca konsumenta do ciągłego zgłaszania się do sprzedawcy w celu naprawy.

Obniżka ceny powinna nastąpić w stosownym rozmiarze, a więc odpowiednio do obniżenia wartości towaru na skutek jego niezgodności umową. Najczęściej w praktyce w momencie realizacji roszczeń z tytułu reklamacji cena została już zapłacona, a zatem sprzedawca będzie zobowiązany do zwrotu nabywcy części uiszczonej już ceny.

Ujmując rzecz matematycznie, można przyjąć, że obniżka ceny powinna wynieść:

O = C – (Wn x C : Wz)
- gdzie:
O - wysokość obniżki;
C - cena ustalona w umowie sprzedaży;
Wn - wartość towaru konsumpcyjnego niezgodnego z umową;
Wz - wartość towaru konsumpcyjnego zgodnego z umową.

Jeśli więc cena określona w umowie sprzedaży jest równa wartości towaru zgodnego z umową, to obniżka winna wynieść:

O = C – Wn

Prawo wyboru, z jakiego z ww. uprawnień skorzysta, należy i tu do kupującego. Od umowy nabywca nie może jednak odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. W takiej sytuacji kupującemu pozostaje do dyspozycji tylko żądanie obniżenia ceny. Do realizacji przez nabywcę prawa do odstąpienia od umowy ustawa wymaga więc, by niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową była istotna. Owo istotne znaczenie niezgodności powinien wykazać nabywca. Odstąpienie od umowy jest najdalej idącym uprawnieniem kupującego z tytułu niezgodności towaru z umową, przy czym wywołuje ono skutek z mocą wsteczną (umowa sprzedaży jest nieważna od samego początku), stąd takie obwarowania dla skorzystania z tej możliwości. W razie odstąpienia od umowy głównej – tj. umowy sprzedaży konsumenckiej – wygasa z mocą wsteczną także umowa montażu, choćby była już wykonana, jeżeli czynności montażu zostały wykonane w ramach tej umowy sprzedaży przez sprzedawcę lub przez osobę, za którą ponosi on odpowiedzialność.

Przykład:
Niezgodność towaru z umową jest istotna wtedy, kiedy:

• uniemożliwia ona konsumentowi w ogóle korzystanie z rzeczy albo uniemożliwia korzystanie z niej zgodnie z jej przeznaczeniem bądź w sposób zamierzony przez kupującego i zadeklarowany przy zawarciu umowy.
• stwarza zagrożenie dla osób lub mienia (np. uszkodzone urządzenie grozi porażeniem prądem lub wystąpieniem pożaru).

Uprawnienie do odstąpienia od umowy („zerwania umowy”) jest prawem kształtującym. Jest ono wykonywane przez złożenie drugiej stronie (sprzedawcy) oświadczenia. W zasadzie oświadczenie takie może być złożone w dowolnej formie. Jeśli jednak umowa została zawarta w formie pisemnej (a także w innej formie szczególnej), to także odstąpienie od niej winno być dokonane – poza wypadkami w ustawie przewidzianymi – w każdy dowolny sposób, byleby tylko zostało stwierdzone pismem (według art. 77 § 2 Kodeksu cywilnego).