Odpoczynek dobowy i tygodniowy w każdym grafiku

Przeczytaj także: Szczególne potrzeby pracodawcy a odpoczynek dobowy

Odpoczynek dobowy dla każdego

Każdy pracownik zatrudniony w ramach stosunku pracy ma prawo do odpoczynku dobowego. W zależności od tego, do jakiej grupy pracowniczej należy, różna może być jego długość. Podstawowy wymiar dobowego odpoczynku to co najmniej 11 godzin (w przypadku pracownika młodocianego co najmniej 14 godzin). Odpoczynek ten musi być udzielony w każdej dobie pracowniczej w sposób nieprzerwany (art. 132 § 1 K.p.). Ta gwarancja odpoczynku w każdej dobie nie dotyczy pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy oraz biorących udział w akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. W razie wydłużenia dniówki roboczej i skrócenia 11-godzinnego odpoczynku, tacy pracownicy mają prawo do równoważnego odpoczynku, ale udzielanego w ramach danego okresu rozliczeniowego, a nie bezpośrednio po dobie, w której nie zapewniono pełnego odpoczynku.

Natomiast w systemach czasu pracy, w których dopuszczalne jest wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy powyżej 8 godzin, tj.:

• przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy,
• w stosunku do zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych

bezpośrednio po okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, pracownikom przysługuje odpoczynek w wymiarze odpowiadającym co najmniej liczbie przepracowanych godzin. Odpoczynek ten jest niezależny od przysługującego im odpoczynku tygodniowego.
Biorąc pod uwagę wymiar odpoczynku dobowego pracodawca może polecić pracownikowi wykonującemu pracę po 8 godzin dziennie maksymalnie 5 godzin nadliczbowych z uwagi na swoje szczególne potrzeby. Jeżeli pracownik pracuje w systemie równoważnym po 12 godzin, to może przepracować tylko jedną godzinę ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, chyba że chodzi o akcję ratowniczą lub usuwanie skutków awarii.

Przykład:
Pracownik zatrudniony w ramach pełnego etatu pracował w poniedziałek i wtorek w danym tygodniu na II zmianę od 1400 do 2200. Otrzymał on polecenie służbowe, aby z uwagi na konieczność pilnego usunięcia awarii urządzenia przyszedł do pracy w środę na godzinę 500. Pracodawca zlecił w ten sposób pracownikowi pracę nadliczbową we wtorkowej dobie pracowniczej, nie zapewniając ponadto pełnego odpoczynku dobowego. Od momentu zakończenia pracy we wtorek (o 2200) do rozpoczęcia pracy następnego dnia w środę (o 500) upłynęło bowiem tylko 7 godzin, co oznacza, że do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku zabrakło 4 godzin.

Zgodnie ze stanowiskiem MPiPS, udzielenie 4 godzin równoważnego odpoczynku powinno nastąpić poprzez obniżenie czasu pracy w następnej dobie pracowniczej po tej, w której skrócono odpoczynek, tj. zakładając, że pracownik wraca od czwartku do pracy na II zmianę, powinien on w tym dniu rozpocząć pracę o 1800, a nie o 1400 i pracować do 2200. Natomiast zgodnie z opinią GIP, zrównoważenie odpoczynku może nastąpić przez wydłużenie o 4 godziny innego odpoczynku (dobowego lub tygodniowego) w ciągu całego okresu rozliczeniowego.