Nie tylko związki zawodowe reprezentują pracowników

Przeczytaj także: Rady pracowników: zmiany w przepisach

Jakie sprawy do uzgodnienia ze związkami?

Funkcjonowanie w zakładzie związków zawodowych niewątpliwie przysparza pracodawcy obowiązków o charakterze formalnym. Wiele spraw, które mógłby załatwić samodzielnie, gdyby w zakładzie nie występowały związki, musi konsultować lub uzgadniać z tą organizacją. Nawet jeżeli konsultacje te są formalnością, ich zaniechanie może dla pracodawcy skończyć się wypłatą odszkodowania. Typowym tego przykładem jest obowiązek skonsultowania ze związkami zamiaru wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony. Jeżeli pracodawca pominie ten etap zwalniania pracownika, sąd pracy może tylko z tego powodu przyznać odwołującemu się pracownikowi odszkodowanie. O konsultacji ze związkami zawodowymi nie można też zapomnieć, jeżeli pracodawca zamierza:

• wprowadzić lub zmienić regulamin pracy (art. 1042 K.p.),
• przeprowadzić zwolnienia grupowe (art. 2 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz. U. z 2003 r. nr 90, poz. 844 ze zm.),
• dokonać natychmiastowego zwolnienia w trybie dyscyplinarnym lub z powodu długotrwałej choroby (art. 52 § 3 i art. 53 § 4 K.p.),
• zawrzeć porozumienie o stosowaniu w firmie telepracy (art. 676 K.p.).

Od zasięgnięcia opinii czy konsultacji ze związkami należy odróżnić występujący niekiedy obowiązek uzgodnienia pewnych kwestii z tą organizacją. W odróżnieniu od zaopiniowania, uzgodnienie wymaga uzyskania akceptacji ze strony związków, a brak ich zgody blokuje możliwość dokonania zaplanowanych przez pracodawcę czynności.

Takich uzgodnień wymagają:

• utworzenie i zmiana regulaminu wynagradzania (art. 772 § 4 K.p.),
• zawarcie i zmiana układu zbiorowego pracy (ar. 238 i art. 2419 K.p.),
• rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie zatrudnienia, którą może uchylić zgoda związków na zwolnienie (np. członka zarządu organizacji związkowej, pracownicy w ciąży, społecznego inspektora pracy),
• utworzenie regulaminu ZFŚS, rezygnacja z Funduszu, zmiana wysokości odpisu oraz udzielanie świadczeń z jego środków (art. 4 i 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).

Zakres współdziałania z zakładową organizacją związkową oraz jej uprawnienia odnośnie wypowiadania się w sprawach pracowniczych wynikają nie tylko z Kodeksu pracy. Odpowiednie regulacje znajdują się również w ustawie o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.).