Upadłość i restrukturyzacja a umowa o pracę z członkiem zarządu spółki kapitałowej

Przeczytaj także: Nierówne zasady odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki

W przypadku ogłoszenia upadłości – zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości. Po ogłoszeniu upadłości spółki kapitałowej, członkowie zarządu nadal pełnią swoje funkcje, jednakże zakres ich kompetencji ulega znacznemu ograniczeniu.

W postępowaniu o zatwierdzenie układu – dłużnik zachowuje prawo zarządu, a zatem członkowie zarządu zachowują wszystkie swoje kompetencje. W przypadku przyspieszonego postępowania układowego i postępowania układowego – wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego (chyba, że ustawa przewiduje zezwolenie rady wierzycieli) na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Jeśli został ustanowiony zarządca – dłużnik pozbawiony jest prawa zarządu majątkiem. W postępowaniu sanacyjnym – dłużnik zostaje pozbawiony prawa zarządu.

W postępowaniu upadłościowym oraz w postępowaniu sanacyjnym, skutkującymi utratą przez dłużnika prawa zarządu majątkiem, członkowie zarządu nie mają wpływu na działalność spółki i na zarząd majątkiem spółki. W przypadku członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w sytuacji ogłoszenia upadłości lub wszczęcia postępowania sanacyjnego, następuje rozwiązanie tych umów przez działającego za pracodawcę odpowiednio: syndyka – w postępowaniu upadłościowym oraz zarządcę – w postępowaniu sanacyjnym. Syndyk oraz zarządca nie są przy tym związani ograniczeniami dotyczącymi wypowiadania umów o pracę, wynikającymi z Kodeksu pracy i innych przepisów z zakresu prawa pracy. Przykładowo, pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy lub bez wymaganej konsultacji związkowej.

Ponadto, w przypadku postępowania upadłościowego, zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, wysokość wynagrodzenia członka zarządu określona w umowie o pracę może zostać w części uznana przez sędziego-komisarza za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości. Chodzi o wynagrodzenie za pracę lub usługi członka zarządu, które jest rażąco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia za tego rodzaju pracę lub usługi i nie jest uzasadnione nakładem pracy. W takiej sytuacji, sędzia-komisarz z urzędu albo na wniosek syndyka uznaje, że określona część wynagrodzenia przypadająca za okres przed dniem ogłoszenia upadłości, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłości, chociażby wynagrodzenie zostało już wypłacone. Sędzia-komisarz może uznać za bezskuteczne w całości lub części w stosunku do masy upadłości wynagrodzenie członka zarządu przypadające za czas po dniu ogłoszenia upadłości, jeżeli ze względu na objęcie zarządu przez syndyka nie jest ono uzasadnione nakładem pracy. Dodatkowo, na podstawie art. 129 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe, możliwe jest uznanie za bezskuteczne wobec masy upadłości zastrzeżone w umowie o pracę świadczenia przysługujące w związku z rozwiązaniem stosunku pracy (np. odprawa), wyższe od wynikających z przepisów ustaw.

W przypadku postępowania sanacyjnego – art. 305 ustawy Prawo restrukturyzacyjne zawiera analogiczną regulację do opisanego powyżej art. 129 ustawy Prawo upadłościowe (dot. uznania wysokości wynagrodzenia członka zarządu w części za bezskuteczną w stosunku do masy sanacyjnej).

Z kolei wszczęcie postępowań restrukturyzacyjnych, z wyjątkiem wyżej wskazanego postępowania sanacyjnego, co do zasady nie ma wpływu na sytuację prawną członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.