Reklama a prawa autorskie

Przeczytaj także: Utwór, czyli co chroni prawo autorskie

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Powszechnie przyjmuje się, że wymagany jest minimalny poziom twórczości, aby dane dzieło uznać za utwór (osobiście się z tym stanowiskiem nie zgadzam, ale o tym innym razem).

W konsekwencji można stwierdzić, że większość reklam lub co najmniej ich elementy, będą objęte ochroną na gruncie prawa autorskiego. Jakie elementy?

Idea?

Powszechnie przyjmuje się, że dobry pomysł na reklamę, czy też na całą kampanię reklamową, to klucz do sukcesu. Oczywiście późniejsza realizacja i jej poziom również ma znaczenie, jednak przeciętne wykonanie fantastycznego pomysłu wywoła lepsze rezultaty, niż fantastyczna realizacja słabej idei.

W pamięci na długie lata pozostają kampanie reklamowe, które wyróżniają się oryginalnym podejście w zakresie prezentacji produktu/usługi. Czy jednak sam pomysł podlega ochronie na gruncie prawa autorskiego? Co do zasady prawo autorskie chroni formę, nie chroniąc samej idei. Dopiero jakiś sposób konkretyzacji danego pomysłu, z którym osoby inne niż twórca będą w stanie się zapoznać, może podlegać ochronie na gruncie prawa autorskiego.

Czy zatem osoby uczestniczące w procesie powstawania kampanii reklamowej jedynie na etapie prac nad pomysłem, które później nie angażują się w samo powstawanie materiałów reklamowych, mogą zostać uznane za współtwórców? Rygorystyczne podejście do tej kwestii wskazywałoby, że autorzy pomysłu na kampanię reklamową nie będą współautorami utworów, które powstaną w trakcie realizacji ich idei. Takie podejście wydaje się co najmniej niesprawiedliwe i nie przystaje do specyfiki związanej z powstawaniem materiałów reklamowych.

Pamiętajmy, że utwór niekoniecznie musi zostać utrwalony, wystarczy ustalenie, a więc zaistnienie utworu w świadomości innych niż twórca osób, Moim zdaniem, jeśli na spotkaniu zespołu, który podjął się realizacji kampanii reklamowej ktoś przedstawi oryginalny pomysł na jej wykonanie, opisując jak powinny wyglądać poszczególne elementy i materiały, można tą osobą uznać za twórcę. Jeśli tylko opis pomysłu wyartykułowany jedynie przez pomysłodawcę, będzie na tyle rozbudowany i czytelny, aby inne osoby mogły „zapoznać się” z utworem, można uznać, że utwór już powstał. W praktyce oczywiście problematyczne w takiej sytuacji może być wykazanie tych okoliczności.

Dla przykładu – uznałbym za twórcę „utworu reklamowego” osobę, która przedstawiła pomysł na realizację kampanii reklamowej opierający się na dwóch fikcyjnych postaciach, jednej w kształcie serca, drugiej w kształcie mózgu, obu będących szmacianymi lalkami, które prowadząc dialogi i odgrywając różne scenki, będą zachwalały dany produkt odwołując się do emocji (serce) i rozsądku (rozum), nawet jeśli nie uczestniczyłaby później na etapie realizacji animacji komputerowych itd. Zgadzacie się?

Jeśli inne osoby dodadzą twórcze elementy, czy to w trakcie pracy nad scenariuszem całej kampanii, czy też na etapie powstawania poszczególnych jej elementów, do czynienia będziemy mieli ze współtwórstwem.